Ból ucha u dorosłych – co robić?

Ból ucha to dolegliwość, która potrafi zaskoczyć – nie zawsze ma oczywistą przyczynę i wynika z problemów w samym uchu. Dowiedz się, co może ją wywoływać, kiedy warto skonsultować się z lekarzem i jakie metody mogą przynieść ulgę!

Budowa ucha

Zanim przyjedziemy do możliwych przyczyn bólu ucha, przypomnijmy sobie krótko, jak zbudowany jest ten narząd. Najogólniej wyróżnia się ucho:

• zewnętrzne
• środkowe,
• wewnętrzne.

Ucho zewnętrzne to część widoczna na zewnątrz, a więc małżowina uszna i przewód słuchowy. Ucho wewnętrze z kolei, to struktura ukryta pod kośćmi czaszki. W jego skład wchodzi między innymi błędnik odpowiedzialny za słuch i równowagę. Pomiędzy nimi znajduje się ucho środkowe.[1]

Objawy bólu ucha

Do dolegliwości, które mogą towarzyszyć bólowi ucha, należą między innymi:

• trudności ze słuchem,
• wydzielina z ucha,
• uczucie pełności w uchu,
• swędzenie ucha.[2]

Ból ucha – od czego?

Przyczyny bólu ucha to na przykład:

• infekcje,
• uszkodzenia mechaniczne,
• nowotwory ucha.

Czasem jednak ból nie wynika bezpośrednio z problemów w samym uchu. Mogą go także powodować inne schorzenia, takie jak:

• choroby zębów,
• dysfunkcja stawu skroniowo-żuchwowego,
• zapalenie migdałków,
• choroby odcinka szyjnego kręgosłupa.[3]

Poniżej przyjrzymy się kilku najczęstszym przyczynom bólu ucha zgłaszanym przez pacjentów.

Ból po koncercie

Narażenie na hałas, na przykład na koncercie, może spowodować:

• pogorszenie słuchu,
• bólu ucha,
• szum w uszach,
• zawroty głowy.

Objawy te zwykle utrzymują przez kilkanaście godzin do kilku dni i same mijają. Trzeba jednak pamiętać, że długotrwałe narażenie na hałas prowadzi do stopniowej utraty słuchu, dlatego warto w miarę możliwości unikać głośnych miejsc lub stosować ochronne słuchawki np. w pracy przy obsłudze hałaśliwych maszyn.[4]

Ból ucha po locie samolotem

Kolejną częstą sytuacją, po której pojawia się ból ucha, jest lot samolotem. Prawidłowo ciśnienie wewnątrz ucha i na zewnątrz jest identyczne. W samolocie jednak, zwłaszcza przy starcie i lądowaniu pojawia się nagła zmiana ciśnienia na zewnątrz ucha, co może objawić się bólem. Większe prawdopodobieństwa pojawienia się bólu w trakcie lotu samolotem mają osoby m.in. z katarem. Pomocne w zapobieganiu tej przypadłości może być ziewanie, żucie gumy i stosowanie zatyczek do uszu w trakcie lotu.[5]

Ból ucha po basenie

Ucho pływaka to termin określający zapalenie ucha zewnętrznego. Jak sama nazwa wskazuje dotyczy ono głównie osób korzystających z basenu lub innych kąpielisk. Wilgotne środowisko w zewnętrznym kanale słuchowym powoduje rozpuszczenie ochronnej woskowiny i sprzyja namnażaniu się bakterii (rzadziej grzybów), które mogą wywołać infekcję. Oprócz bólu pojawić się może także wydzielina oraz uczucie świądu w uchu. Sposobem, by uniknąć tej infekcji, może być:

• stosowanie zatyczek do uszu w trakcie pływania,
• dokładne osuszanie uszu po kontakcie w wodą,
• unikanie czyszczenia ucha patyczkami kosmetycznymi.[6,7]

Infekcja a ból ucha

Infekcja ucha zewnętrznego została już wyżej omówiona, jednak stan zapalny może rozwinąć się także w uchu środkowym. Nieprawidłowa budowa ucha lub trwająca choroba układu oddechowego sprzyja namnażaniu się bakterii i wirusów w uchu. Powoduje to szereg nieprzyjemnych objawów takich jak ból ucha czy pogorszenie słuchu.[8,9]

Kiedy z bólem ucha do lekarza?

Ból ucha u dorosłych można samodzielnie leczyć w domu. Jeśli jednak nieprzyjemne dolegliwości nie mijają po 2-3 dniach, albo co gorsza zaczynają się nasilać, trzeba udać się do lekarza Podstawowej Opieki Zdrowotnej (POZ), który w razie potrzeby pokieruje dalej np. do laryngologa.

Co pomaga na ból ucha?

Jest kilka opcji leczenia bólu ucha. Jedną z nich są krople do uszu z substancją przeciwbólową lub znieczulającą. Stosuje się je zwykle w ilości 2-3 kropel 2-3 razy na dobę. W razie wątpliwości dotyczących dawkowania, warto dopytać o tę kwestię aptekarza.[10]

Inną możliwością jest zażywanie doustnych leków przeciwbólowych, czyli paracetamolu (maksymalnie 4 g na dobę) lub ibuprofenu (maksymalnie 2,4 g na dobę). W obu przypadkach zaleca się przyjmowanie najmniejszej dawki potrzebnej do ustąpienia objawów.[10]

U części osób samo leczenie przeciwbólowe jednak nie wystarczy. Jeśli ból nie mija, konieczna jest konsultacja z lekarzem, który obejrzy ucho i zaleci odpowiednie do danej sytuacji leczenie.[10]

Domowe sposoby na ból ucha

Domowym sposobem pomagającym w leczeniu bólu ucha jest stosowanie ciepłych okładów na okolice ucha. Można je wykonać na przykład z jałowego kompresu, czystego, małego ręcznika domowego ogrzanego w wodzie lub termoforu. Pamiętajmy, by przykładany do ucha kompres lub termofor był ciepły, ale nie gorący. Tę metodę można stosować kilka razy dziennie po parę minut.[9]

Nawracający ból ucha u dorosłych

Niektórym przyczynom bólu ucha można zapobiegać np. poprzez unikanie głośnych miejsc, dokładne wycieranie uszu po kąpieli oraz stosowanie szczepień ochronnych, które zapobiegają infekcjom dróg oddechowych. Jeśli jednak ból wciąż nawraca, warto udać się do lekarza, który obejrzy ucho i zleci niezbędne badania. Być może ból ucha to objaw innej choroby, np. stawów.

Wykaz źródeł

[1]          Kuthan R: Leczenie ostrego zapalenia ucha środkowego w świetle najnowszych wytycznych. Lek w Polsce. VOL 24 NR 07-08’14 (279)

[2]          NHS: Ear infections. 2025 online: https://www.nhs.uk/conditions/ear-infections/ [dostęp 13.05.2025]

[3]          Coulter J, Hohman MH, Kwon E: Otalgia. [Updated 2024 Feb 29]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK549830/ [dostęp 13.05.2025]

[4]          NIH: Noise-Induced Hearing Loss. NIH Publication No. 14-4233
Updated March 2014 [dostęp 13.05.2025]

[5]          Bhattacharya S, Singh A, Marzo R: “Airplane ear”—A neglected yet preventable problem. AIMS Public Health. 2019 Aug 26;6(3):320-325.

[6]          CDC: Preventing Swimmer's Ear. 2024 online: https://www.cdc.gov/healthy-swimming/prevention/preventing-swimmers-ear.html [dostęp 13.05.2025]

[7]          Goguen L: Acute otitis externa in adults: Pathogenesis, clinical features, and diagnosis. UpToDate 2025 [dostęp 13.05.2025]

[8]          Limb C, Lustig L, Durand M: Acute otitis media in adults. UpToDate 2024 [dostęp 13.05.2025]

[9]          NHS inform: Middle ear infection (otitis media). 2024 online: https://www.nhsinform.scot/illnesses-and-conditions/ears-nose-and-throat/middle-ear-infection-otitis-media/ [dostęp 13.05.2025]

[10]         NICE: Otitis media (acute): antimicrobial prescribing. NICE guideline. Reference number: NG91. Published: 28 March 2018. Last updated: 11 March 2022