Łuszczyca – przyczyny, objawy, leczenie

Schorzenie to dotyka nawet 3% osób mieszkających w Polsce! Mowa tutaj o łuszczycy, czyli chorobie charakteryzującej się suchością skóry, jej zaczerwienieniem oraz powstawaniem „łusek”.[1] Kogo dotyczy łuszczyca oraz czy można się nią zarazić?

Skąd się bierze łuszczyca?

Łuszczyca jest chorobą autoimmunizacyjną. Oznacza to, że układ odpornościowy atakuje zdrowe części własnego organizmu, a dokładniej komórki skóry.[2,3] W skórze dotkniętej łuszczycą komórki odpornościowe powodują bardzo szybki wzrost naskórka oraz zaprzestanie prawidłowego złuszczania – trwa to zaledwie 3-7 dni. Dla porównania, u osoby zdrowej proces wytwarzania i wymieniania komórek skóry odbywa się co 3-4 tygodnie.[4]

Kto choruje na łuszczycę?

Chociaż początek choroby może się pojawić zarówno w dzieciństwie, jak i w dorosłym życiu, to szczytowy wiek zachorowania na łuszczycę przypada na okres od 30 do 39 lat i od 50 do 69 lat. Kobiety i mężczyźni chorują porównywalnie często.[3] Niektórzy mogą zadać pytanie „Czy łuszczyca jest dziedziczna?”. U około 40% osób chorych na łuszczycę lub łuszczycowe zapalenie stawów w rodzinie występowała ta choroba, a więc genetyka może wpływać na ryzyko pojawienia się choroby.[3,5] Dodatkowo niektóre czynniki środowiskowe i behawioralne mogą zwiększać prawdopodobieństwo zachorowania lub nasilenia objawów łuszczycy. Zalicza się do nich:

• infekcje bakteryjne (np. zakażenie paciorkowcami),
• infekcje wirusowe (np. zakażenie wirusem HIV),
• palenie papierosów,
• spożywanie alkoholu,
• przyjmowanie niektórych leków (np. przeciwmalarycznych).[3]

Jak wygląda łuszczyca?

Charakterystycznym objawem łuszczycy jest sucha, zaczerwieniona skóra, na której mogą się pojawić tzw. „łuski”, czyli srebrzyste wypukłości. Zmiany mogą występować w dowolnym miejscu na ciele, ale najczęściej dotyczą skóry głowy, łokci, kolan, stóp, dłoni, a także okolicy lędźwiowej. Chorzy mogą odczuwać swędzenie i ból skóry, a także zaobserwować kruchość, wgłębienia lub przebarwienia paznokci.[3]

Diagnostyka

W przypadku zauważenia u siebie wyżej wspomnianych objawów, należy udać się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) lub dermatologa. Na podstawie wywiadu i obserwowanych zmian dokonają oni odpowiedniego rozpoznania. W niektórych przypadkach pobiera się także wycinek skóry (biopsja), a następnie przekazuje do laboratorium w celu zbadania pod mikroskopem. Czasem lekarz może przeprowadzić badanie z użyciem specjalnego „szkła powiększającego” – dermoskopu.[1,3,4]

Łuszczyca – leczenie

Zanim przejdziemy do metod leczenia łuszczycy, warto sobie odpowiedzieć na pytanie, czy da się skutecznie wyleczyć tę chorobę. Łuszczyca jest chorobą przewlekłą, czyli długotrwającą. W czasie jej trwania występują okresy zaostrzeń i ustępowania (remisji) objawów. Leki oraz odpowiednie zabiegi pomagają złagodzić schorzenie, natomiast nie ma metody, która pozwala na trwałe wyleczenie łuszczycy.[4]

Możliwości leczenia łuszczycy są bardzo szerokie i obejmują między innymi leki do stosowania miejscowego oraz doustnego (działające ogólnie). Terapię dobiera się indywidualnie do danego pacjenta, uwzględniając m.in. miejsce występowania zmian czy nasilenie choroby. W leczeniu zmian łuszczycowych o niewielkim nasileniu zaleca się przede wszystkim leki stosowane zewnętrznie, działające m.in. przeciwzapalnie i złuszczająco. W przypadku niektórych pacjentów, korzystne może być zastosowanie fototerapii, czyli leczenia specjalnym rodzajem światła.[6,7,8]

Jeżeli zmiany łuszczycowe obejmują ponad 5% powierzchni ciała lub są mniejsze, ale wiążą się z poważnymi powikłaniami, konieczne może być stosowanie leków doustnych. Najczęściej działają one immunomodulująco, czyli regulująco na odpowiedź układu odpornościowego.[6] W przypadku niektórych pacjentów (np. z rozpoznaną łuszczycą plackowatą o nasileniu umiarkowanym lub ciężkim) podaje się leki biologiczne.[7]

Co można zrobić samodzielnie?

Dobraniem leczenia zajmuje się lekarz, ale terapię można wspomóc, stosując odpowiednią pielęgnację skóry. Zaleca się nakładanie emolientów, czyli preparatów nawilżających o łagodnych składach. W fazie zaostrzenia zmniejszają nasilenie łuszczenia i świądu, natomiast w czasie remisji zabezpieczają skórę przed wysuszeniem.[7]

Podsumowanie

Łuszczyca to przewlekła choroba zapalna skóry. Wskutek zaburzeń w układzie odpornościowym dochodzi do nadmiernego wzrostu naskórka oraz zaprzestania jego prawidłowego złuszczania. W efekcie, na skórze pojawiają się „łuski”, którym towarzyszyć może swędzenie i ból. Łuszczycą nie da się zarazić, natomiast może się ona rozwinąć w każdym wieku niezależnie od płci.

Wykaz źródeł

[1] Reich A et al.: Łuszczyca. Rekomendacje diagnostyczno-terapeutyczne Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego. Część 1. Dermatol Rev/Przegl Dermatol 2020, 107, 92–108

[2] Ayala-Fontánez N, Soler DC, McCormick TS: Current knowledge on psoriasis and autoimmune diseases. Psoriasis (Auckl). 2016; 6:7-32

[3] Feldman SR et al.: Psoriasis: Epidemiology, clinical manifestations, and diagnosis. UpToDate. 2022 [dostęp 22.04.2024]

[4] NHS: Psoriasis. 2022 [dostęp 22.04.2024]

[5] Kamiya K, Kishimoto M, Sugai J, Komine M, Ohtsuki M. Risk Factors for the Development of Psoriasis. Int J Mol Sci. 2019 Sep 5;20(18):4347.

[6] Feldman SR et al.: Treatment of psoriasis in adults. UpToDate. 2023 [dostęp 22.04.2024]

[7] Reich A et al.: Łuszczyca. Rekomendacje diagnostyczno-terapeutyczne Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego. Część 2. Dermatol Rev/Przegl Dermatol 2020, 107, 110–137

[8] Elmets CA et al.: Joint AAD-NPF Guidelines of care for the management and treatment of psoriasis with topical therapy and alternative medicine modalities for psoriasis severity measures. J Am Acad Dermatol. 2021; 84(2):432-470