Zakrzepica żył głębokich – czym jest?

Jak powstaje zakrzepica żył głębokich? Czy to prawda, że przyjmowanie niektórych leków może zwiększyć ryzyko jej wystąpienia? Przeczytaj artykuł i poznaj najważniejsze fakty na temat tej choroby.

Zakrzepica – co to za choroba?

Na początek wyjaśnijmy, czym są żyły głębokie. W naszym ciele mamy 2 układy żył – powierzchniowe (inaczej skórne) oraz głębokie (leżą między mięśniami). Krew z żył powierzchniowych uchodzi do żył głębokich np. ręki, uda. Zakrzepicę żył głębokich można stwierdzić, jeśli w jednej z nich pojawił się skrzep krwi. Najczęściej dotyczy żył w nogach, ale może pojawić się także w innych np. ramion.[1,2]

Czym objawia się zakrzepica żył głębokich?

Wśród najczęstszych objawów zakrzepicy żył głębokich można wymienić:

• obrzęk,
• ból,
• ocieplenie,
• zaczerwienienie.

Symptomy te zwykle są jednostronne i ograniczają się do miejsca powstania zakrzepu np. tylko do łydki.[3]

Skąd bierze się zakrzepica żył głębokich?

Powstanie skrzepu krwi w żyłach może być konsekwencją zastoju żylnego, czyli utrudnionego przepływu krwi przez żyły, np. w wyniku ich ucisku. Inną przyczyną może być także nadkrzepliwość, a więc zwiększona ponad normę zdolność krwi do krzepnięcia. Skrzepy mogą powstać również, aby zapobiec utracie krwi w wyniku uszkodzenia ścian naczyń żylnych. Niektóre osoby mają większe prawdopodobieństwo rozwoju zakrzepicy z powodu istniejących u nich czynników ryzyka.[1,4]

Czynniki ryzyka zakrzepicy żył głębokich

Jak już wspomniano, u części osób ryzyko powstania zakrzepicy żył głębokich jest większe niż u innych. Predysponują do tego między innymi:

• długotrwałe unieruchomienie kończyn np. po operacji,
• ciąża,
• zabiegi chirurgiczne np. wprowadzanie cewnika żylnego,
• czynniki genetyczne np. zbyt mała ilość białek przeciwzakrzepowych,
• otyłość,
• wiek powyżej 60 lat,
• odwodnienie,
• przyjmowanie niektórych leków.[1,4,5]

Ciąża a zakrzepica

Ciąża to jeden z czynników sprzyjających rozwojowi zakrzepicy żył głębokich. W czasie ciąży macica zwiększa swoją objętość. Może to skutkować uciskiem na niektóre żyły np. biodrową, a także utrudnionym przepływem krwi przez nie. Zwykle zakrzepica u ciężarnych kobiet pojawia się w lewej nodze, co wynika z budowy anatomicznej ciała ciężarnej kobiety.[6]

Antykoncepcja a zakrzepica

Kobiety stosujące antykoncepcję hormonalną mają wyższe ryzyko rozwoju zakrzepicy żylnej, szczególnie w pierwszych kilku miesiącach stosowania. Estrogeny zawarte w składzie niektórych z nich mogą powodować zwiększone krzepnięcie krwi. Największe jednak ryzyko związane ze stosowaniem antykoncepcji hormonalnej występuje u kobiet, które dodatkowo palą papierosy, są otyłe lub mają zespół policystycznych jajników.[7,8]

Nadkrwistość a zakrzepica

Nadkrwistość, czyli zwiększona liczba krwinek czerwonych powoduje nadmierną lepkość krwi, co może prowadzić do zakrzepicy żył głębokich. Przykładem przyczyny nadkrwistości jest m.in. anemia sierpowata.[9]

Kiedy udać się do lekarza?

Jeśli pojawią się jakieś niepokojące objawy, zawsze warto skontrolować je u lekarza. Medyk, aby potwierdzić, czy to zakrzepica żył głębokich, może zlecić wykonanie badań takich jak:

• USG żył kończyny, na której pojawiają się objawy,
• test D-dimerów z krwi.[10]

Jak leczyć zakrzepicę żył głębokich?

Po zdiagnozowaniu zakrzepicy żył głębokich lekarz zaproponuje odpowiednio dobrane dla danej osoby leczenie. Może ono obejmować na przykład przyjmowanie leków rozrzedzających krew lub przeprowadzenie operacji mającej na celu usunięcie skrzepów krwi.[2]

Wykaz źródeł

[1] Waheed SM, Kudaravalli P, Hotwagner DT. Deep Vein Thrombosis.[Updated 2023 Jan 19]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK507708/

[2] NHS: DVT (deep vein thrombosis). 2023 [dostęp 14.11.2024]

[3] Bauer K.A., Huisman M.V.: Clinical presentation and diagnosis of the nonpregnant adult with suspected deep vein thrombosis of the lower extremity. UpToDate 2024 [dostęp 14.11.2024]

[4] Stavros K. et al.: Editor's Choice – European Society for Vascular Surgery (ESVS) 2021 Clinical Practice Guidelines on the Management of Venous Thrombosis European Journal of Vascular and Endovascular Surgery, Volume 61, Issue 1, 9 - 82

[5] Lucia Mazzolai et al.: Second consensus document on diagnosis and management of acute deep vein thrombosis: updated document elaborated by the ESC Working Group on aorta and peripheral vascular diseases and the ESC Working Group on pulmonary circulation and right ventricular function, European Journal of Preventive Cardiology, Volume 29, Issue 8, May 2022, Pages 1248–1263

[6] Malhotra A, Weinberger S.E.: Deep vein thrombosis in pregnancy: Clinical presentation and diagnosis. UpToDate 2024 [dostęp 14.11.2024]

[7] Roe A.H, Bartz D.A., Douglas P.S.: Combined estrogen-progestin contraception: Side effects and health concerns.UpToDate 2023 [dostęp 14.11.2024]

[8] Mitkowska-Redman A.: Ryzyko wystąpienia żylnej choroby zakrzepowo- -zatorowej podczas stosowania preparatów złożonej dwuskładnikowej antykoncepcji hormonalnej. GinPolMedProject 2 (52) 2019: 046-053

[9] Bauer K.A., Lip G.: Overview of the causes of venous thrombosis. UpToDate 2024 [dostęp 14.11.2024]

[10] Venous thromboembolic diseases: diagnosis, management and thrombophilia testing. NICE guideline [NG158]Published: 26 March 2020 Last updated: 02 August 2023