Jęczmień na oku – skąd się bierze i jak go leczyć?

Jęczmień to bakteryjna infekcja występująca na powiece oka w postaci bolesnej grudki. Może pojawić się zarówno u dorosłych, jak i dzieci, przy czym niektóre osoby mają wyższe ryzyko jego rozwoju. Dowiedz się, skąd się bierze i jak go leczyć.

Jak wygląda jęczmień?

Jęczmień ma postać czerwonego, bolesnego guzka na powiece. Zwykle rozwija się w ciągu kilku dni. Może powstać na powiece dolnej lub górnej oraz po wewnętrznej i zewnętrznej ich części. Guzek może wyglądem przypominać pryszcz i być opuchnięty. U niektórych osób dodatkowo mogą wystąpić objawy takie jak:

• ból powieki,
• łzawienie,
• obrzęk powieki.[1,2,3]

Gradówka a jęczmień – czym się różnią?

Chociaż jęczmień i gradówka wyglądają podobnie, nie są to te same schorzenia. Gradówka również objawia się w postaci guzka na powiece, jednak jest on niebolesny i pojawia się zwykle na górnej powiece. Ma on nieco inne przyczyny powstawania i może dłużej utrzymywać się na skórze niż jęczmień.[4]

Skąd bierze się jęczmień na oku?

W powiekach znajdują się specjalne gruczoły, mające za zadanie produkować tłustą substancję. Ta z kolei pomaga utrzymać prawidłowe nawilżenie oka oraz bierze udział w obronie przed drobnoustrojami. Niekiedy może dojść do zatkania się wspomnianych gruczołów i w efekcie oko przestaje być efektywnie chronione. Łatwiej wtedy o zakażenie bakteriami, które normalnie bytują na skórze, nie wywołując infekcji. Najczęściej powodem jęczmienia jest infekcja bakteriami z rodzaju Staphylococcus.[5]

Czynniki ryzyka powstania jęczmienia

Istnieją pewne czynniki zwiększające ryzyko infekcji. To m.in.:

• nieodpowiednia higiena oczu, np. niezmywanie makijażu,
• osłabienie odporności,
• długotrwałe zapalenie brzegów powiek,
• trądzik różowaty,
• cukrzyca,
• łojotokowe zapalenie skóry,
• dotykanie oczu brudnymi rękoma.[1,2,3]

Jak leczyć jęczmień na oku?

Większość przypadków jęczmienia ustępuje sama. Pomocne w jego leczeniu jest stosowanie ciepłych kompresów na oko. U niektórych osób konieczne może okazać się jednak zastosowanie antybiotyków miejscowo (w postaci maści) lub doustnie.[1,2,3,6]

Domowe sposoby na jęczmień na oku

Jak już wspomniano w leczeniu jęczmienia stosuje się ciepłe okłady na powiekę. Można wykorzystać gotowe maseczki do kupienia w aptece lub przygotować kompres samodzielnie w domu, w tym celu:

1. Zmocz jałową gazę ciepłą wodą i przyłóż ją na jęczmień.
2. Gdy ostygnie, podgrzej ją ponownie w ciepłej wodzie.
3. Czynności te powtarzaj przez około 15 minut 4 razy dziennie.[1,3,5]

Nie wolno ściskać i samodzielnie przekłuwać jęczmienia, gdyż może to rozprzestrzenić infekcję. Zaleca się jednak delikatny masaż powieki palcem (w kierunku dołu, jeśli jęczmień jest na górnej powiece i w kierunku góry, gdy znajduje się na dolnej powiece), co ułatwia odblokowanie zatkanego gruczołu.

 Warto również zadbać o właściwą higienę powiek, codziennie je oczyszczając. Przydatne mogą być specjalne jednorazowe chusteczki do okolic oczu dostępne w aptece. W czasie leczenia jęczmienia warto także zrezygnować z noszenia soczewek oraz makijażu.[1,3,5,7]

Pocieranie jęczmienia złotem

Dosyć popularnym mitem powielanym wśród pacjentów jest ten o pocieraniu jęczmienia złotą obrączką w celu jego wyleczenia. O ile samo pocieranie, czyli masaż jęczmienia jest dobrym pomysłem, to niekoniecznie nadaje się do tego celu obrączka. Na wszelkich pierścionkach, także złotych, znajduje się mnóstwo bakterii. Pocieranie jęczmienia obrączką może więc spowodować się ich przedostanie do oka.[8]

Możliwe powikłania jęczmienia

Jęczmień sam w sobie nie jest groźnym schorzeniem. Z czasem może przekształcić się w gradówkę. Wyciskanie lub przebijanie guzka może doprowadzić do rozszerzenia się infekcji na pozostałe części oczu.[9]

Kiedy z jęczmieniem udać się do lekarza?

Warto udać się na wizytę do lekarza, jeśli:

• jęczmień nie znika po 1-2 tygodniach stosowania ciepłych kompresów i masaży,
• jęczmień stał się bardzo duży, utrudnia widzenie lub krwawi,
• całe oko jest czerwone lub cała powieka jest czerwona i opuchnięta,
• zaczerwienienie i obrzęk rozprzestrzeniły się na policzek i inne części twarzy.[1]

Nawracający jęczmień – co robić?

Przypadki nawracającego jęczmienia zwykle nie wynikają z ponownych zakażeń, a są wynikiem niepełnej eliminacji bakterii. Warto więc w okresie leczenia szczególnie zadbać o higienę oczu. Pomocne może być:

• częste mycie rąk, szczególnie przed dotknięciem oczu,
• utrzymywanie soczewek kontaktowych w czystości,
• unikanie makijażu w trakcie infekcji,
• mycie twarzy i zmywanie makijażu przed pójściem spać,
• niedzielenie się ręcznikiem.

Wskazówki te są przydatne nie tylko w trakcie obecności jęczmienia na powiece, ale również jako działanie profilaktyczne.[1,3,6]

Wykaz źródeł

[1] UpToDate: Patient education: Stye (The Basics). 2024 [dostęp 05.09.2024]

[2] Bragg KJ, Le PH, Le JK. Hordeolum (Archived) [Updated 2023 Jul 31]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK441985/ [dostęp 05.09.2024]

[3] NHS: Stye. 2024 [dostęp 05.09.2024]

[4] UpToDate: Patient education: Chalazion (The Basics). 2024 [dostęp 05.09.2024]

[5] Willmann D, Guier CP, Patel BC, et al. Hordeolum (Stye) [Updated 2023 Aug 8]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459349/ [dostęp 05.09.2024]

[6] Lindsley K, Nichols JJ, Dickersin K: Non‐surgical interventions for acute internal hordeolum. Cochrane Database of Systematic Reviews 2017, Issue 1. Art. No.: CD007742

[7] InformedHealth.org [Internet]. Cologne, Germany: Institute for Quality and Efficiency in Health Care (IQWiG); 2006-. Styes and chalazia (inflammation of the eyelid): Learn More – What can you do if you have a stye or a chalazion? [Updated 2023 Jan 2]. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK557373/ [dostęp 05.09.2024]

[8] Nater J., Leśniak-Buzon J.: Jęczmień? „Proszę pomasować obrączką”. OPTYKA (numer 5(60)2019)

[9] Skrzypecki J: Jęczmień na powiece u dzieci i dorosłych. Okaclinic. Okulistyka akademicka. 2023 [dostęp 05.09.2024]