Sezon infekcji wirusowych: jak odróżnić przeziębienie, grypę, COVID-19 i RSV?

Infekcje dróg oddechowych zdarzają się przez cały rok, ale nie da się ukryć, że w okresie jesienno-zimowym następuje ich znaczy wzrost. Najczęściej przyczyną są wirusy.[1] Czy da się ograniczyć ryzyko zachorowania oraz na jakie objawy powinniśmy zwrócić uwagę?

Przeziębienie, grypa, COVID-19 czy RSV?

Co łączy powyższe choroby? Wywołują je wirusy, podobnie się objawiają i rozprzestrzeniają się przede wszystkim tzw. drogą kropelkową. To ostatnie znaczy, że jeżeli osoba chora rozpryskuje w powietrzu ślinę lub wydzielinę pochodzącą z jamy nosowej (wskutek kichania, mówienia, kaszlenia), może zarazić osobę zdrową. Do drogi kropelkowej zalicza się także bezpośredni kontakt z chorym, np. całowanie. Przeziębienie, grypa, COVID-19 i RSV różnią się jednak przebiegiem i możliwymi powikłaniami.[2]

Przeziębienie

To łagodna infekcja górnych dróg oddechowych. Możliwe objawy to zatkanie nosa i katar, kichanie, ból gardła, kaszel, stan podgorączkowy (37,1–38,0°C), ból głowy i złe samopoczucie. Nie ma jednego konkretnego wirusa, który wywołuje tę chorobę – z przeziębieniem powiązano ponad 200 podtypów wirusów![3]

Grypa

Nasilenie grypy może mieć różny przebieg – od łagodnego po ciężki. Zazwyczaj zaczyna się od nagłego wystąpienia gorączki (>38,0°C), kaszlu bez odkrztuszania i bólu mięśni. Do innych typowych objawów należą: złe samopoczucie, ból gardła, nudności, zatkany nos i ból głowy. Nie wszystkie objawy muszą się pojawić – zdarzają się także przypadki tej choroby m.in. bez gorączki.[4]

Dla niektórych osób grypa może być bardzo groźna i powodować zapalenie płuc, mięśnia sercowego, mięśni, czy mózgu. Najbardziej narażeni na powikłania i ciężki przebieg grypy to m.in.: seniorzy ≥65 lat, kobiety w ciąży, diabetycy, osoby chorujące na astmę, padaczkę.[4]

COVID-19

Ciężko jest odróżnić zakażenie koronawirusem od innych infekcji dróg oddechowych, gdyż objawy są mało charakterystyczne (zatkany nos, ból głowy i gardła). Chociaż zaburzenia węchu lub smaku były częstsze w przypadku COVID-19 niż w przypadku innych wirusowych infekcji dróg oddechowych na początku pandemii, obecnie nie jest to już prawdą. COVID-19 czasem powoduje objawy niezwiązane z układem oddechowych – gastryczne (np. nudności i biegunka), czy też dermatologiczne (np. wysypkę).[5]

COVID-19 również może prowadzić do różnych powikłań, m.in.: niewydolności oddechowej, arytmii, żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej.[5]

RSV

U dorosłych objawy zakażenia RSV (syncytialnym wirusem oddechowym) mogą być różne – od infekcji bezobjawowej przez lekkie objawy przypominające przeziębienie aż po ostrą niewydolność oddechową. To stan, w którym płuca nie są w stanie dostarczyć wystarczającej ilości tlenu do krwi albo nie usuwają wystarczająco dwutlenku węgla.[6]

Osoby starsze, a także pacjenci z obniżoną odpornością, chorobami serca lub płuc są bardziej narażeni na cięższy przebieg.[6] Kolejna grupa zagrożona ciężką postacią choroby to małe dzieci – szczególnie niemowlaki do 6 miesiąca oraz wcześniaki. U niemowląt i dzieci do 2. roku życia zakażenie RSV może prowadzić do zapalenia oskrzelików, a u najmłodszych (<2 miesiąca życia), zwłaszcza wcześniaków, nawet do bezdechu.[7,8]

Testy combo

Na pierwszy rzut oka czasami trudno odróżnić od siebie powyższe infekcje, gdyż podobnie się objawiają. W takiej sytuacji pomóc mogą tzw. testy combo. Są one szybkie i łatwe w użyciu. Można je zakupić w aptece i wykonać samodzielnie w domu. W zależności od typu testu mogą rozróżniać pojedyncze wirusy, jaki kilka naraz, np. COVID-19, grypę A/B i RSV.[9]

Jak zmniejszyć ryzyko zarażenia się?

Lepiej zapobiegać niż leczyć, dlatego warto zwrócić uwagę na środki ochrony, które zmniejszają ryzyko zarażenia się wirusami. Co do nich zaliczamy?

1. Mycie i dezynfekcję rąk.
2. Unikanie kontaktu z osobami chorymi.
3. Wietrzenie pomieszczeń, w których się przebywa.
4. Stosowanie maseczek ochronnych w obecności osób chorych.
5. Dbanie o aktualne szczepienia.[10,11,12]

Czy stosowanie maseczek ma sens?

Pomijając sytuacje nadzwyczajne, takie jak pandemia, korzyści z powszechnego stosowania maseczek poza placówkami opieki zdrowotnej są niewielkie w przypadku osób zdrowych. Nie oznacza to, że maseczki nie działają i nie powinniśmy ich stosować! W sytuacji gdy:

• jesteśmy chorzy i przebywamy w miejscach publicznych (szczególnie gdzie możemy mieć kontakt z osobami o obniżonej odporności),
• jesteśmy zdrowi, ale ktoś w naszym bliskim otoczeniu ma infekcję,
• mamy obniżoną odporność lub zarażenie się wiązałoby się z ciężkim przebiegiem choroby (np. niewydolność układu oddechowego),[11]

powinniśmy rozważyć stosowanie maseczek w celu zmniejszenia ryzyka rozprzestrzeniania się wirusów.

Szczepienia

Na część wirusów wywołujących infekcje dróg oddechowych dostępne są szczepionki, które skutecznie zmniejszają ryzyko zachorowania lub groźnych powikłań. Warto skonsultować się z lekarzem rodzinnym lub innym specjalistą uprawnionym do kwalifikacji, aby ustalić, które szczepienia są dla nas zalecane. Pamiętajmy, że na przykład szczepienie przeciw grypie należy powtarzać co roku, aby zachować ochronę.[13]

Kiedy do lekarza?

Większość infekcji wirusowych przebiega łagodnie i sama ustępuje. Możemy je leczyć objawowo, korzystając z rekomendacji farmaceutów. Jeżeli jednak:

• objawy się pogarszają,
• mamy gorączkę,
• pojawiła się duszność lub ból w klatce piersiowej,
• objawy nie ustępują po tygodniu,
• chorujemy na przewlekłą chorobę (np. cukrzycę, chorobę serca, płuc lub nerek),
• nasz układ odpornościowy jest osłabiony (np. z powodu chemioterapii),[7,14,15]

powinniśmy skonsultować się z lekarzem.

Szczególną czujność należy zachować w przypadku małych dzieci i wszelkie niepokojące objawy skonsultować z lekarzem.

Wykaz źródeł

[1]          Centrum e-Zdrowie: Raport o ostrych infekcjach układu oddechowego (online: https://ezdrowie.gov.pl/portal/artykul/raport-o-ostrych-infekcjach-ukladu-oddechowego) [dostęp 18.09.2025]

[2]          Anderson DJ: Infection prevention: Precautions for preventing transmission of infection. UpToDate. 2025 [dostęp 18.09.2025]

[3]          Sexton DJ, McClain MT: The common cold in adults: Diagnosis and clinical features. UpToDate. 2023 [18.09.2025]

[4]          Dolin R: Seasonal influenza in adults: Clinical manifestations and diagnosis. UpToDate. 2025 [dostęp 18.09.2025]

[5]          Gandhi RT: COVID-19: Clinical features. UpToDate. 2025 [dostęp 18.09.2025]

[6]          Ison MG, Nam H: Respiratory syncytial virus infection in adults. UpToDate. 2025 [dostęp 18.09.2025]

[7]          Graham BS: Respiratory syncytial virus infection: Clinical features and diagnosis in infants and children. UpToDate. 2024 [dostęp 18.09.2025]

[8]          NHS: Respiratory syncytial virus (RSV). 2024 [dostęp 18.09.2025]

[9]          Savolainen LE, Peltola J, Hilla R, Åman T, Broas M, Junttila IS. Clinical performance of two commercially available rapid antigen tests for influenza, RSV, and SARS-CoV-2 diagnostics. Microbiol Spectr. 2025 Jan 7;13(1):e0163024.

[10]         Palmore TN: Infection control measures for prevention of seasonal influenza. UpToDate. 2025 [dostęp 18.09.2025]

[11]         Sexton DJ, McClain MT, Bird A: The common cold in adults: Treatment and prevention. UpToDate. 2025 [dostęp 18.09.2025]

[12]         CDC: Preventing Spread of Respiratory Viruses When You're Sick. 2025 [dostęp 18.09.2025]

[13]         Hibberd P, Monto A, Ortiz JR: Seasonal influenza vaccination in adults. UpToDate. 2025 [dostęp 18.09.2025]

[14]         NHS: Common cold. 2024 [dostęp 18.09.2025]

[15]         NHS: Flu. 2023 [dostęp 18.09.2025]