Choroby tropikalne – co warto o nich wiedzieć?
Choroby tropikalne – co warto o nich wiedzieć?
Podróż do egzotycznych zakątków świata to niezapomniana przygoda, ale wiąże się też z ryzykiem zetknięcia się z chorobami tropikalnymi. Warto znać ich podstawowe objawy, sposoby przenoszenia i metody ochrony, aby podróż była nie tylko fascynująca, ale i bezpieczna. Dowiedz się, jak przygotować się przed wyjazdem!
Choroby tropikalne – dlaczego są zagrożeniem?
Wyruszając w daleką podróż, mamy okazję zobaczyć nie tylko odmienną roślinność czy kulturę, ale spotykamy się także z innymi wirusami oraz bakteriami. Mogą one spowodować rozwój niebezpiecznych chorób, takich jak malaria, denga albo dur brzuszny. Niektóre z nich mogą okazać się śmiertelne, biorąc pod uwagę fakt, że często rozwijają się w obszarach o ograniczonym dostępnie do pomocy medycznej.[1]
Najczęstsze choroby tropikalne
Poniżej przedstawimy krótką charakterystykę kilku wybranych chorób tropikalnych. Warto jednak podkreślić, że wybierając się w podróż, warto skonsultować się z lekarzem medycyny podróżny, by dowiedzieć się, które choroby w przypadku wybranej destynacji będą zagrożeniem, a o które nie trzeba się martwić.
Malaria – objawy i profilaktyka
Malarię przenoszą komary w obszarach tropikalnych i subtropikalnych. Tą niebezpieczną chorobą można zarazić już po jednym ukłuciu zakażonego owada. Objawy malarii pojawiają się od 7 do 30 dni, i są to między innymi:
- gorączka,
- poty i dreszcze,
- ból głowy i uczucie dezorientacji,
- silne zmęczenie,
- utrata apetytu,
- zżółknięcie białek oczu.[2]
Niestety nie ma szczepionki przeciwko malarii. Można jednak chronić się przed nią w inny sposób – stosując chemioprofilaktykę. Polega ona na przyjmowaniu przepisanego przez lekarza leku przez określony czas przed, w trakcie i po wyjeździe.[3]
Denga – jak się przenosi i jak jej zapobiegać?
Denga to kolejny przykład choroby przenoszonej przez komary żyjące w tropikach. Zakażenie może przebiegać bezobjawowo, łagodnie lub mieć ciężki, zagrażający życiu przebieg. Objawy pojawiają się zwykle od 3 do 14 dni od ukąszenia komara i obejmują m.in.:
- nagłą, wysoką gorączkę,
- ból głowy,
- ból podczas ruchu gałkami ocznymi,
- wysypkę,
- krwawienia np. z żołądka, skóry, pochwy,
- przekrwienie spojówek.[4]
Ryzyko wystąpienia cięższej postaci dengi jest wyższe u osób ponownie zakażonych wirusem. Podstawowy sposób zapobiegania tej chorobie to unikanie komarów. Szczepienie ochronne zaleca się osobom, które miały już w przeszłości kontakt z wirusem dengi.[5,6,7]
Żółta febra – symptomy i obowiązek szczepień
Żółta gorączka, zwana także żółtą febrą, występuje głównie w Afryce oraz Ameryce Południowej. Również przenoszą ją komary. Początkowe objawy zakażenia (po 3-4 dniach od ukąszenia) mogą przypominać przeziębienie, jednak z czasem pojawiają się między innymi:
- nudności,
- wymioty,
- nagła, wysoka gorączka,
- zażółcenie skóry i białek oczu,
- uczucie ogromnego osłabienia.[8]
Skuteczna forma ochrony przed żółtą gorączką to szczepienie. Co więcej, jest ono obowiązkowe przed wjazdem do niektórych państw np. Angoli czy Ugandy.[6]
Chikungunya – gdzie można się nią zarazić?
Ta nieco skomplikowana nazwa choroby pochodzi z języka makonde i oznacza „ten, który się zgina” co odnosi się do charakterystycznej przygarbionej postawy wywołanej bólem stawów na skutek zakażenia. Tak jak w przypadku wcześniej wymienionych chorób, tę również przenoszą komary, głównie w Ameryce Południowej i Azji. Oprócz silnego bólu stawów, po około 7-10 dniach od ukąszenia, może pojawić się także:
- gorączka,
- wysypka,
- biegunka,
- ból głowy.[9]
Od ponad roku w Europie dostępna jest szczepionka chroniąca przed zakażeniem chikungyną.[10]
Dur brzuszny, czyli tyfus
Durem brzusznym (tyfusem) można zakazić się drogą pokarmową, a więc spożywając skażoną wodę czy jedzenie. Najczęściej występuje w regionach o słabych warunkach sanitarnych. Objawy pojawiają się po 7-14 dniach od zakażenia i obejmują na przykład:
- wysoką gorączkę,
- ból brzucha,
- biegunkę.
Przed durem brzusznym można się chronić za pomocą szczepień oraz przestrzegając zasad higieny.[11]
Profilaktyka chorób tropikalnych – jak przygotować się przed podróżą?
Wyjazd w tropiki wymaga wielu przygotowań, także tych zdrowotnych. Pamiętaj, by wyruszając w podróż, nie zapomnieć o:
- Wizycie u lekarza medycyny podróży.
- Otrzymaniu wszystkich niezbędnych dawek zalecanych szczepień ochronnych.
- Zakupieniu repelentów chroniących przed komarami.
- Piciu jedynie butelkowanej wody.
- Spożywaniu jedynie poddawanego obróbce cieplnej jedzenia.
Dobrze także, by wykupić ubezpieczenie podróżne pokrywające ewentualne koszty leczenia i zapoznać się z adresami najbliższych placówek medycznych. Udanych wakacji!
Wykaz źródeł
[1] Gov.pl: Zdrowie w podróży - CHOROBY TROPIKALNE. [Online: https://www.gov.pl/web/wsse-wroclaw/zdrowie-w-podrozy---choroby-tropikalne-sanepidnalato] [dostęp 25.08.2025]
[2] NHS: Malaria 2025 [online: https://www.nhs.uk/conditions/malaria/] [dostęp 25.08.2025]
[3] Ridpath A: Prevention of malaria infection in travelers. UpToDate 2025 [dostęp 25.08.2025]
[4] Thomas S, Rothman A, Srikiatkhachorn A: Dengue virus infection: Clinical manifestations and diagnosis 2025 [dostęp 25.08.2025]
[5] Thomas S, Rothmasn A, Srikiatkhachorn A: Dengue virus infection: Prevention and treatment. UpToDate 2025 [dostęp 25.08.2025]
[6] Szczepieniainfo: Podsumowanie - szczepionka przeciw dendze. [online: https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/denga-2/] [dostęp 21.09.2025]
[7] CDC: About a Dengue Vaccine 2025. [online: https://www.cdc.gov/dengue/vaccine/index.html] [dostęp 21.09.2025]
[8] Wilder-Smith A, LaBeaud A, Goncalves A: Yellow fever: Epidemiology, clinical manifestations, and diagnosis. UpToDate 2024 [dostęp 10.09.2025]
[9] Wilson M, Chang A: Chikungunya fever: Epidemiology, clinical manifestations, and diagnosis. UpToDate 2025 [dostęp 10.09.2025]
[10] EMA: Ixchiq (szczepionka przeciw Chikungunya, żywa, atenuowana) Przegląd wiedzy na temat szczepionki Ixchiq. Data ostatniej aktualizacji: 05.2025. [dostęp 10.09.2025]
[11] Andrews J, John J, Charles R: Enteric (typhoid and paratyphoid) fever: Epidemiology, clinical manifestations, and diagnosis. UpToDate 2024 [dostęp 10.09.2025]