Jak rozpoznać świerzb?                             

Świerzb to choroba skóry, która nadal dotyka wielu ludzi, niezależnie do wieku czy miejsca zamieszkania. Czy wiesz, jak ją rozpoznać i co robić, by uniknąć zakażenia?

Świerzb – co to za choroba?

Świerzb to choroba skóry wywoływana przez roztocza Sarcoptes scabiei. Może dotknąć osób w każdym wieku i miejscu zamieszkania. To mit, że rozwija się jedynie wśród ludzi o niskim statusie ekonomicznym. Główny objaw tej choroby to intensywnie swędząca wysypka.[1]

Jak wygląda świerzb?

Jak sama nazwa wskazuje, świerzb objawia się silnym świądem skóry, zwłaszcza w nocy lub po ciepłej kąpieli. Inne objawy to np.:

• różowe grudki,
• pęcherzyki,
• strupy.[1,2]

Gdzie pojawia się świerzb?

Świerzb zwykle dotyka więcej niż jedną część ciała, najczęściej są to:

• pachy,
• nadgarstki, łokcie i kolana,
• okolice między palcami,
• penis,
• obszar wokół sutków,
• dolne partie pośladków i ud,
• spody stóp.[3]

Skąd bierze się świerzb?

Jak już wiadomo, świerzb wywołują roztocza świerzbu. To malutkie, prawie niewidoczne gołym okiem robaczki, które przedostały się na skórę od innej zakażonej osoby. Uporczywy świąd wywołują samice, które tuż po zapłodnieniu drążą w skórze tunele, aby złożyć w nich jaja. Kiedy z jaj wyklują się nowe roztocza, one także zaczynają drążyć tunele i składać swoje jaja.[4]

Czy świerzb jest zaraźliwy?

Świerzb to zaraźliwa choroba, przenoszona między ludźmi. Nie można się nią zarazić od zwierząt. Zakażenie najczęściej powoduje:

• bliski kontakt przytulanie, trzymanie się za ręce,
• seks,
• noszenie tych samych ubrań,
• spanie w tej samej pościeli.[1]

Po jakim czasie pojawiają się pierwsze objawy świerzbu?

Pierwsze symptomy pojawiają się około trzy do sześciu tygodni po zakażeniu. U osób, które już wcześniej zostały zarażone świerzbem, objawy mogą wystąpić nawet w ciągu trzech dni od kolejnego narażenia.[1,4]

Leczenie świerzbu

Diagnozą oraz leczeniem świerzbu zajmują się dermatolodzy. W zależności od objawów i wieku chorego dobierają oni odpowiedni preparat. Najczęściej w terapii świerzbu stosuje się maść z substancją roztoczobójczą. Nakłada się ją na całe ciało (łącznie ze skórą głowy) na 8-12 godzin (najlepiej na całą noc), a następnie aplikację powtarza się po 7-14 dniach. Sposób stosowanie może jednak wyglądać odmiennie, jeśli lekarz przepisze maść z inną substancją.  

Co ważne, wszystkie bliskie osoby np. współmałżonek, powinny być leczone jednocześnie z chorym. Pozwoli to uniknąć wzajemnego zarażania się.[2,5]

Jak załagodzić świąd w trakcie leczenia świerzbu?

Mimo skutecznego zabicia wszystkich roztoczy świerzbu, świąd może utrzymywać się nawet do miesiąca. Można wtedy przyjmować leki przeciwhistaminowe oraz smarować skórę łagodzącymi piankami lub kremami.[2,4]

Świerzb – ile trwa leczenie?

Objawy świerzbu mogą utrzymywać się do miesiąca od podjęcia leczenia. Jeśli trwają dłużej, może to oznaczać ponowne zarażenie.[4]

Domowe sposoby na świerzb

Podejmując leczenie, nie można zapomnieć o wypraniu w pralce w wysokiej temperaturze (co najmniej 60˚) pościeli, ręczników i ubrań. Roztocza świerzbu mogą przeżyć na przedmiotach, poza ludzkim ciałem ok. 24-36 godzin. Można więc przedmioty niemożliwe do wyprania włożyć do szczelnego worka na 3 dni.[2,6]

Jak nie zarazić się świerzbem?

Ryzyko zarażenia świerzbem można ograniczyć, przestrzegając ścisłych zasad higieny osobistej, czyli np. niedzielenie się bielizną czy ręcznikiem. Należy także, w miarę możliwości, unikać bliskiego kontaktu (skóra do skóry) z obcymi osobami oraz z bliskimi, o których wiemy, że są zarażeni.[2]

Wykaz źródeł

[1] Goldstein BG, Goldstein AO: Scabies: Epidemiology, clinical features, and diagnosis. UpToDate 2024 [dostęp 17.01.2025]

[2] Salavastru CM at al.:  European guideline for the management of scabies. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2017 Aug;31(8):1248-1253. 

[3] UpToDate: Patient education: Scabies (The Basics) [dostęp 17.01.2025]

[4] Goldstein BF, Goldstein AO: Patient education: Scabies (Beyond the Basics). UpToDate 2024 [dostęp 17.01.2025]

[5] Krawczyk K, Reich A: Świerzb — przegląd najnowszych kryteriów diagnostycznych i zaleceń terapeutycznych. Forum Dermatologicum 2022, tom 8, nr 2, 89–92

[6] NHS: Scabies. 2023 (https://www.nhs.uk/conditions/scabies/) [dostęp: 23.01.2025]