Czyraki – skąd się biorą i jak je leczyć?
Czyraki – skąd się biorą i jak je leczyć?
Czyraki to bolące guzki na skórze, wypełnione ropą. Powstają w wyniku bakteryjnego zakażenia skóry. Jakie metody stosuje się w ich leczeniu i co zrobić, gdy pękną?
Czyrak – co to jest?
Czyrak to bakteryjna infekcja skóry, a dokładniej mieszków włosowych. Może więc pojawić się w każdym miejscu, z którego wyrastają włosy, ale zwykle dotyczy skóry na karku, twarzy, pachach i pośladkach. Czyrak może występować pojedynczo lub w skupiskach, wtedy nazywa się go karbunkułem.[1]
Czyrak – przyczyny
Czyraki wywoływane są przez bakterie, najczęściej Staphylococcus aureus. Wiele osób jest nosicielami tych bakterii, ale nie wywołują one u nich infekcji. Gdy jednak układ odpornościowy jest osłabiony (np. na skutek zakażenia wirusem HIV) lub skóra narażona jest na uszkodzenia (np. powstałe przez intensywne pocieranie), bakterie mogą spowodować rozwój zakażenia. Istnieją również pewne choroby, które zwiększają ryzyko powstania czyraka. Są to:
- cukrzyca,
- egzema,
- zapalenie spojówek,
- astma alergiczna,
- otyłość.[2,3]
Jak wygląda czyrak?
Czyrak wyglądem przypomina dużego pryszcza, zwykle jest jednak bardziej bolesny i zaczerwieniony niż pryszcz. Może być mały (mniej więcej wielkości pestki wiśni) lub rosnąć (do wielkości orzecha włoskiego), sprawiając coraz większy ból. Na początku pojawia się od obrzęk, a następnie powstaje twardy guzek i wypełnia się ropą, przez co jest biały lub żółty w środku.[1,3]
Czy można zarazić się czyrakiem?
Bakterie powodujące czyraki mogą rozprzestrzeniać się z jednej części ciała na drugą i z jednej osoby na inną, poprzez kontakt skóra do skóry lub korzystanie z pościeli lub ręczników zanieczyszczonych ropą z czyraka. Co więc robić, aby uniknąć rozprzestrzeniania się czyraka?
- Po dotknięciu czyraka myj ręce wodą z mydłem.
- Jeśli pojawi się ropa, oczyść skórę w tej okolicy wodą z mydłem.
- Pierz ręczniki i pościel przynajmniej raz w tygodniu w wysokiej temperaturze.
- Nie dziel się ręcznikiem z innymi osobami.
- Unikaj chodzenia na basen i siłownię, dopóki czyrak nie zniknie.[2,7]
Co zrobić, jeśli pojawi się czyrak?
Jeśli zauważysz u siebie niepokojącą zmianę na skórze, najlepiej udać się do lekarza, który potwierdzi, czy zmiana jest czyrakiem, czy jednak inną chorobą skóry. Niewielkie zmiany na wczesnych etapach, można u części osób leczyć, stosując ciepłe okłady, co zostanie omówione poniżej. Jeśli jednak po ok. 2 tygodniach nie widać poprawy, należy skontaktować się z lekarzem. Pilna konsultacja lekarska jest potrzebna, jeśli:
- czyrak znajduje się na twarzy,
- czyrak rozwija się u niemowlęcia,
- skóra wokół czyraka jest gorąca lub mocno opuchnięta,
- pojawiły się dreszcze lub gorączka.
U osób z cukrzycą lub obniżoną odpornością należy skonsultować się z lekarzem nawet w przypadku pojawienia się niewielkiej zmiany w dowolnym miejscu, gdyż są one bardziej narażone na rozprzestrzenienie się infekcji.[2,4]
Czym leczyć czyraki?
Jeśli czyrak jest niewielki, można stosować na niego ciepłe, wilgotne okłady. W tym celu czysty ręcznik należy zwilżyć ciepłą wodą i położyć na czyraku. Taki zabieg powtarza się przez 10-15 minut co kilka godzin. Pomocne może być również smarowanie czyraka maścią ichtiolową. Postępowanie takie umożliwia bezpieczne uwolnienie ropy z czyraka, co pozwoli mu się zagoić.[1,2,3,5]
Antybiotyk a czyraki
W niektórych przypadkach, np.:
- powstania karbunkułu (skupiska kilku czyraków),
- gorączki,
- silnego obrzęku skóry i osłabienia,
- wystąpienia czyraka w środkowej części twarzy m.in. nad wargą,
konieczne może okazać się zastosowania doustnego antybiotyku. Lekarz dobiera odpowiedni lek na podstawie indywidualnej sytuacji danego pacjenta.[3,5,6]
Czyrak a wyciskanie
Nie wolno samodzielnie wyciskać ani przekłuwać czyraka! Może to rozprzestrzenić infekcję i spowodować pojawienie się dodatkowych objawów (np. gorączki). U niektórych osób konieczne może okazać się przekłucie czyraka, jednak taki zabieg wykonuje lekarz lub pielęgniarka.[3]
Co zrobić, jeśli czyrak pęknie?
Jeśli z czyraka wypłynęła ropa, należy umyć i zdezynfekować skórę w jego okolicy. Następnie czyraka trzeba przykryć suchym, jałowym opatrunkiem do czasu jego zagojenia się. W wyborze odpowiednich środków dezynfekcyjnych oraz opatrunku może pomóc farmaceuta, lekarz lub pielęgniarka.[2,7]
Jak wyleczyć bliznę po czyraku?
U niektórych osób, po wygojeniu się czyraka może pozostać na skórze blizna. Pomocne w leczeniu blizny jest na przykład masowanie jej z użyciem żelu silikonowego. Warto również zakrywać bliznę przed słońcem i smarować filtrem przeciwsłonecznym, wychodząc na zewnątrz.[8]
Wykaz źródeł
[1] UpToDate: Patient education: Boil (The Basics) [dostęp 15.07.2024]
[2] NHS: Boils 2023 [dostęp 15.07.2024]
[3] InformedHealth.org [Internet]. Cologne, Germany: Institute for Quality and Efficiency in Health Care (IQWiG); 2006-. Boils and carbuncles: Learn More – How are boils treated? [Updated 2022 Nov 22]. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK513136/ [dostęp 15.07.2024]
[4] Drugs.com: Boils and carbuncles 2023 [dostęp 16.07.2024]
[5] Lin HS, Lin PT, Tsai YS, Wang SH, Chi CC. Interventions for bacterial folliculitis and boils (furuncles and carbuncles). Cochrane Database Syst Rev. 2021 Feb 26;2(2):CD013099.
[6] Owczarczyk-Saczonek A: Dermatologia Interwencyjna. Termedia 2019
[7] BRITISH ASSOCIATION OF DERMATOLOGISTS PATIENT INFORMATION LEAFLET: Boils. 2020 [dostęp 15.07.2024]
[8] NHS: Scars. 2023 [dostęp 15.07.2024]