Hemoroidy – przyczyny, objawy, leczenie

Choroba hemoroidalna to dla wielu osób krępujący problem. Dotyczy ona zarówno kobiet, jak i mężczyzn, zwykle w wieku 40-65 lat. Nie należy lekceważyć jej objawów, takich jak świąd, ból czy krwawienie z odbytu, ale włączyć odpowiednie leczenie. Czy wiesz, co może pomóc w złagodzeniu tych dolegliwości?

Hemoroidy – co to jest?

Guzki krwawnicze, potocznie zwane hemoroidami, naturalnie występują w odbycie. Biorą one udział w zamykaniu kanału odbytu po oddanym kale. U niektórych osób dochodzi do ich obrzęku, co wiąże się z nieprzyjemnymi objawami. Część chorych może zobaczyć i wyczuć obrzęknięte hemoroidy na zewnątrz odbytu, u innych będą one ukryte wewnątrz.[1,2]

Hemoroidy – przyczyny

Choroba hemoroidalna powstaje na skutek podwyższonego ciśnienia w żyłach odbytu. Ryzyko jej rozwoju zwiększają między innymi:

• długotrwały wysiłek podczas defekacji,
• ciąża i poród,
• przewlekła biegunka,
• siedzący tryb życia,
• otyłość,
• seks analny,
• choroba zapalna jelit.[2]

Jakie mogą być objawy hemoroidów?

Choroba hemoroidalna nie zawsze daje objawy. Jeśli jednak się pojawią, obejmują one symptomy występujące w okolicy odbytu, takie jak:

• swędzenie,
• krwawienie po skorzystaniu z toalety,
• guzki,
• ból,
• obrzęk.[1,3]

Hemoroidy – do kogo się udać?

Doświadczając świądu, bólu lub krwawienia w okolicy odbytu, warto udać się do lekarza pierwszego kontaktu. To ważne, ponieważ po wykonaniu badania, zdiagnozuje on, czy to choroba hemoroidalna, czy może inne schorzenie przebiegające z podobnymi objawami np. polip jelita grubego bądź choroba zapalna jelit. Lekarz pierwszego kontaktu może skierować dalej do proktologa, czyli lekarza zajmującego się chorobami odbytu i jelita grubego.[4]

Jak leczyć hemoroidy?

Objawy hemoroidów początkowo można leczyć lekami dostępnymi bez recepty lub na receptę w postaci maści, żeli, kremów oraz czopków. W przypadku, gdy takie leczenie nie przynosi efektów, lekarz może zalecić wykonanie zabiegu nieoperacyjnego, na przykład:

• podwiązania gumką hemoroidów,
• skleroterapii polegającej na wstrzyknięciu płynu zmniejszającego obrzęk hemoroidów,
• elektroterapii, czyli obkurczania hemoroidów prądem elektrycznym.

W bardziej zaawansowanych stadiach rozwiązaniem pozostaje chirurgiczne leczenie hemoroidów.[3,5]

Czym leczyć hemoroidy?

Lekarz lub farmaceuta pomogą dobrać najbardziej odpowiedni w danym przypadku preparat. W łagodzeniu objawów mogą pomóc m.in.:

1. Maści lub czopki ze środkiem znieczulającym oraz hydrokortyzonem. Skutecznie załagodzą one ból oraz świąd związany z hemoroidami. Co ważne, leków z hydrokortyzonem nie można stosować dłużej niż tydzień.[4,5,6,7,8]
2. Leki uszczelniające ściany naczyń krwionośnych, takie jak rutozyd, diosmina. Mogą one zmniejszyć krwawienia oraz świąd.[4,5,6,7,10]
3. Nasiadówki. Polegają one na zanurzeniu pośladków na 15 minut w ciepłej wodzie, o temperaturze zbliżonej do temperatury ciała (można do niej dodać oczar wirginijski lub korę dębu) 2-3 razy dziennie. Pomoże to złagodzić podrażnienia, świąd oraz skurcz mięśni zwieracza odbytu.[4,5,6,9]

Dodatkowo warto wspomnieć o prawidłowej higienie odbytu. Cierpiąc na chorobę hemoroidalną, po skorzystaniu z toalety odbyt najlepiej przemyć letnią wodą i bardzo delikatnie osuszyć papierem toaletowym. W przypadku gdy podmycie się jest niemożliwe, można zastosować nawilżane chusteczki.[4,5,6,7,8,9,10]

Domowe sposoby na hemoroidy

Podstawa terapii choroby hemoroidalnej to zmiana stylu życia. Niezwykle ważne jest odpowiednio wysokie spożycie błonnika, szczególnie nierozpuszczalnego (ok. 20-30 g dziennie) oraz picie wystarczającej ilości wody (1,5-2 litrów dziennie). Zmniejsza to wysiłek podczas oddawania kału oraz łagodzi krwawienie, ból i swędzenie hemoroidów. Ilość błonnika nierozpuszczalnego można zwiększyć, spożywając produkty takie jak: chleb pełnoziarnisty, brązowy ryż, płatki owsiane albo korzystając z dostępnych w aptece preparatów zawierających babkę płesznik. Oprócz zwiększonego spożycia błonnika oraz wody objawom hemoroidów może zapobiec również poprzez:

• utrzymanie właściwej pozycji w trakcie defekacji – pomocne mogą być specjalne podnóżki zapewniające prawidłową postawę, zmniejszającą parcie,
• regularną aktywność fizyczną,
• ograniczenie spożycia tłustych potraw,
• unikanie alkoholu.[1,5]

Hemoroidy w ciąży – jak sobie radzić?

Warto wspomnieć również o kobietach w ciąży. Problem hemoroidów dotyczy około 25-35% z nich. Najczęściej dolegliwości pojawiają się w ostatnim trymestrze ciąży i ustępują po porodzie. Leczenie przyszłych mam obejmuje głównie zmianę stylu życia, a więc zwiększenie ilości błonnika i wody w diecie, a także włączenie aktywności fizycznej (o ile nie ma ku temu przeciwwskazań). Jeśli zmiany stylu życia nie przyniosą poprawy, pomocne mogą okazać się również:

• łagodne środki przeczyszczające w przypadku problemów z oddawaniem kału,
• nasiadówki w ciepłej wodzie,
• unikanie długotrwałego siedzenia,
• maści i czopki łagodzące objawy choroby hemoroidalnej przeznaczone do stosowania u kobiet w ciąży.

W razie wątpliwości co do danego preparatu czy metody warto poradzić się lekarza bądź farmaceuty.[5,11]

Wykaz źródeł

[1] UpToDate: Patient education: Hemorrhoids (The Basics). 2024 [dostęp 12.02.2024]

[2] Lawrence A, McLaren ER: External Hemorrhoid. [Updated 2023 Aug 8]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK500009/

[3] NHS: Piles (haemorrhoids). 2022 [dostęp 12.02.2024]

[4] Mott T, Latimer K, Edwards C: Hemorrhoids: Diagnosis and Treatment Options. Am Fam Physician. 2018;97(3):172-179

[5] Bleday R, Breen E: Home and office treatment of symptomatic hemorrhoids. UpToDate 2023 [dostęp 12.02.2024]

[6] Stratta E, Gallo G, Trompetto M: Conservative Treatment of Hemorrhoidal Disease. Rev Recent Clin Trials. 2021;16(1):87-90.

[7] Ciesielski P et al.: Standardy leczenia choroby hemoroidalnej w Europie i Stanach Zjednoczonych. Nowa Med 2021; 28(2): 67-79

[8] van Tol RR et al.: European Society of ColoProctology: guideline for haemorrhoidal disease. Colorectal Dis. 2020 Jun;22(6):650-662. 

[9] Grochowicz P, Kołodziejczak M: Choroba hemoroidalna. Poradnik dla pacjenta. Polski Klub Koloproktologii – Towarzystwo Naukowe. 2017

[10] Perera N et al.: Phlebotonics for haemorrhoids. Cochrane Database Syst Rev. 2012 Aug 15;(8):CD004322. 

[11] ChPL: Proktosedon (5+5+10+10)/g, maść. Numer pozwolenia na dopuszczenie do obrotu: R/3533