Depresja – kto na nią choruje?

Depresja to nie chwilowy smutek, ale choroba mogąca dotknąć każdego, niezależnie od płci czy wieku. Może ona przyjąć różne „maski” i u każdego przebiegać nieco inaczej. Czy wiesz, jakie są objawy depresji i jak sobie z nią poradzić?

Depresja – co to za choroba?

Depresja to zaburzenie psychiczne, które może dotknąć każdej osoby. Charakteryzuje się obniżonym nastrojem lub utratą przyjemności i zainteresowań przez większą część dnia, niemal codziennie, przez co najmniej dwa tygodnie.[1,2,3]

Objawy depresji

Depresja wielu osobom może kojarzyć się z ciągłym płaczem, jednak to nie jedyny objaw, jaki może świadczyć o tej chorobie, co więcej – nie zawsze musi się pojawić. Wśród objawów depresji wymienia się:

• uczucie smutku i przygnębienia,
• utratę zainteresowań i odczuwania przyjemności,
• spadek lub wzrostu wagi i zmiany apetytu,
• zaburzenia snu np. bezsenność lub ciągłe uczucie senności,
• brak energii, uczucie zmęczenia,
• problemy z koncentracją,
• trudności z podejmowaniem decyzji,
• poczucie winy,
• myśli samobójcze.

U niektórych osób mogą występować wszystkie objawy, a u innych tylko kilka z nich. Ich nasilenie także może się różnić.[5]

Rodzaje depresji

Depresja może przybierać różne maski i u każdego wyglądać nieco inaczej. Może być ona łagodna lub ciężka. Czasem może współwystępować z innymi zaburzeniami np. wraz z lękiem (co może objawiać się ciągłym poczuciem, że może stać się coś złego). U niektórych może pojawiać się regularnie co roku, tylko w określonych porach roku np. tylko zimą lub tylko latem, mówimy wtedy o depresji sezonowej.[3,4,5,6]

Kogo dotyka depresja?

Jak już wspomniano, depresja może dotknąć każdego – kobiet i mężczyzn, dzieci i seniorów. Istnieją pewne czynniki, które zwiększają ryzyko zachorowania na depresję, są to np.:

• obecność depresji w rodzinie,
• niska samoocena,
• doświadczenie przemocy.[7,8,9]

Depresja u kobiet

Na depresję cierpi około 2 razy więcej kobiet niż mężczyzn. Pań w większym stopniu niż mężczyzn dotyczy także problem depresji w ciąży czy poporodowej. Depresja poporodowa może pojawić się u ok. 7-13% kobiet w połogu. Również okres okołomenopauzalny związany jest ze zwiększonym ryzykiem rozwoju tej choroby.[10,11]

Depresja u mężczyzn

Depresja u mężczyzn może wyglądać inaczej niż u kobiet, np. wyrażać się poprzez nadużywanie alkoholu lub agresję. Mężczyźni doświadczający depresji o wiele mniej o niej mówią i rzadziej szukają pomocy, częściej również popełniają samobójstwa.[8,12]

Depresja u seniorów

Warto pamiętać, że depresja nie jest normalną konsekwencją starzenia się. Wśród czynników ryzyka rozwoju depresji u seniorów można wymienić:

• izolację społeczną,
• śmierć małżonka,
• występujące choroby,
• bezsenność.[13]

Depresja u dzieci

Depresja może dotknąć także dzieci i młodzież. Jej pojawieniu się może sprzyjać np.:

• depresja obecna w rodzinie np. poporodowa u matki,
• konflikt z rodzicami,
• problemy z rówieśnikami bycie ofiarą przemocy,
• uraz mózgu.

Dzieci mogą mieć trudność z prawidłowym zidentyfikowaniem doświadczanych emocji i depresja u nich może objawiać się drażliwością i irytacją. Mogą one być bardzo kłótliwe i reagować na drobne problemy wybuchami gniewu.[14]

Do jakiego lekarza udać się z depresją?

Podejrzewając u siebie depresję, należy udać się do lekarza Podstawowej Opieki Zdrowotnej (POZ) lub do psychiatry (specjalisty od zdrowia psychicznego). Na konsultację z psychiatrą, można umówić się bez skierowania od lekarza POZ. Lekarz przeprowadzi wywiad, zleci wykonanie badań, jeśli okaże się to konieczne oraz dobierze odpowiednie leczenie.

Depresja – jak sobie z nią radzić?

Depresja to choroba – jej leczenie wymaga zastosowania odpowiedniej terapii. W wielu przypadkach można ją skutecznie wyleczyć. W trakcie terapii pomocne może być:

• unikanie stresujących sytuacji,
• zrezygnowanie z używek,
• regularne uprawianie sportu,
• rozmawianie z bliskimi o chorobie.[15]

Depresja – jak leczyć?

Depresję zazwyczaj leczy się lekami, psychoterapią lub kombinacją obu metod. Sposób terapii ustala lekarz indywidualnie na podstawie wywiadu z pacjentem.

Co warto wiedzieć o lekach przeciwdepresyjnych?

Należy je przyjmować zgodnie z zaleceniami lekarskimi i nie powinno się ich samodzielnie odstawiać. Ich efekt często jest widoczny dopiero po około 2-4 tygodniach od rozpoczęcia leczenia. Leki przeciwdepresyjne nie uzależniają.[16]

Psychoterapia w depresji

Psychoterapia to jedna z metod leczenia depresji. Polega ona na rozmowie z psychoterapeutą, który pomaga zrozumieć i poradzić sobie z napotkanymi problemami. Psychoterapeutą może być lekarz lub psycholog, po ukończeniu odpowiedniego szkolenia dla psychoterapeutów. Istnieją różne rodzaje terapii np. poznawczo-behawioralna (CBT), psychodynamiczna. To, jaka będzie najlepsza, warto przedyskutować ze swoim lekarzem POZ, psychiatrą lub psychologiem.[17]

Podsumowanie

Trzeba zaznaczyć, że depresja to choroba, a nie wybór danej osoby. Wiąże się z obniżonym poziomem neuroprzekaźników takich jak serotonina, noradrenalina czy dopamina w mózgu. Jej leczenie może polegać na stosowaniu leków przeciwdepresyjnych wyrównujących ich poziom lub uczęszczaniu na psychoterapię, która także wywołuje pozytywne zmiany w mózgu. Nieleczona depresja może z czasem coraz bardziej się pogłębiać, prowadząc nawet do pojawienia się myśli samobójczych. Warto więc udać się do specjalisty, kiedy pojawią się pierwsze niepokojące objawy.

Wykaz źródeł

[1] NICE: Depression in adults: treatment and management NICE guideline [NG222]Published: 29 June 2022 [dostęp 16.07.2024]

[2] WHO: Depression [dostęp 16.07.2024]

[3] Lyness JM: Unipolar depression in adults: Assessment and diagnosis. UpToDate 2022 [dostęp 16.07.2024]

[4] Ameringen MV: Comorbid anxiety and depression in adults: Epidemiology, clinical manifestations, and diagnosis. UpToDate 2022 [dostęp 16.07.2024]

[5] Lyness JM: Unipolar depression in adults: Clinical features. UpToDate 2023 [dostęp 16.07.2024]

[6] Avery D: Seasonal affective disorder: Epidemiology, clinical features, assessment, and diagnosis. UpToDate 2024 [dostęp 16.07.2024]

[7] American Psychiatric Association: What Is Depression? 2024 [dostęp 16.07.2024]

[8] National Institute of Mental Health: Depression. 2024 [dostęp 16.07.2024]

[9] Royal College of Psychiatrists. Depression in adults. 2023 [dostęp 18.07.2024]

[10]  Krishanan R: Unipolar depression in adults: Epidemiology. UpToDate 2024 [dostęp 22.07.2024]

[11] Forum Przeciw Depresji. Kampania społeczna „Depresja u kobiet” [dostęp 22.07.2024]

[12] Dudek D: Różnice w przebiegu depresji zależnie od płci. Neurologia po dyplomie 2016/06

[13] Espinoza RT, Unutzer J: Diagnosis and management of late-life unipolar depression. UpToDate 2023 [dostęp 22.07.2024]

[14] Bonin L: Pediatric unipolar depression: Epidemiology, clinical features, assessment, and diagnosis. UpToDate 2024 [dostęp 16.07.2024]

[15] Forum Przeciw Depresji. Kampania społeczna „Skąd ta depresja?” [dostęp 16.07.2024]

[16] Samochowiec J et al.: Leczenie farmakologiczne epizodu depresji i zaburzeń depresyjnych nawracających – wytyczne Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego i Konsultanta Krajowego ds. Psychiatrii Dorosłych. Psychiatr. Pol. 2021; 55(2): 235–259

[17] NHS: Types of talking therapy 2022 [dostęp 16.07.2024]