Profilaktyka wybranych chorób nowotworowych u kobiet – część 2

W 2017 roku złośliwy rak trzonu macicy był zanotował najwięcej nowych przypadków chorych na nowotwory ginekologiczne. Wyrycie tych schorzeń we wczesnym stadium daje szanse na wyleczenie. Kluczowa jest profilaktyka i regularne wizyty u ginekologa. [Przypisy 1., 2.]

Przeczytaj pierwszą część tego artykułu!

Rak endometrium, czyli rak trzonu macicy

Czynniki ryzyka

Zachorowaniu na raka endometrium sprzyjają czynniki ryzyka takie jak:

• zwiększone stężenie estrogenów w organizmie,
• nadciśnienie tętnicze,
• otyłość,
• cukrzyca,
• zespół policystycznych jajników,
• niepłodność
• guzy jajnika powodujące zaburzenia hormonalne,
• zaburzenia owulacji,
• występowanie w rodzinie raka trzonu macicy, piersi lub jelita grubego.

W jakim wieku jest największe ryzyko

Najbardziej narażone są kobiety powyżej 70 roku życia, ale zachorowania zdarzają się też młodszym. Co 20 kobieta z rozpoznaniem raka trzonu macicy jest w wieku poniżej 40 lat. Choroba częściej dotyka kobiet, które nie rodziły, w porównaniu z kobietami po przebytym porodzie. [Przypisy 3., 4., 5.]

Wykrywanie raka endometrium

Badanie, które pozwala na wykrycie raka endometrium jest USG narządów miednicy mniejszej. Dla kobiet w wieku rozrodczym najlepszym czasem na wykonanie USG ginekologicznego jest pierwsza faza cyklu miesiączkowego, między 5. a 10. jego dniem. [Przypisy 6., 7.]

Rak jajnika

Czynniki ryzyka raka jajnika

Do najważniejszych czynników predysponujących do zachorowania należą:

• wiek powyżej 65 roku życia,
• cukrzyca,
• endometrioza,
• zespół policystycznych jajników,
• otyłość,
• bezdzietność,
• nosicielstwo niektórych mutacji genów BRCA1 i BRCA2,
• zespół Lyncha. [Przypisy 8., 9., 10.]

Diagnostyka raka jajnika

Zmiany wskazujące na możliwość rozwijania się raka jajnika można wykryć poprzez wykonanie badania ginekologicznego i badania USG. Diagnozę lekarz przedstawi dopiero na podstawie oceny próbki materiału pobranego podczas operacji. Wczesne objawy nie zawsze są jednoznaczne – mogą pojawić się zarówno ze strony układu pokarmowego, moczowego, jak i rodnego. Pojawią się najczęściej od kilku do kilkunastu miesięcy przez rozpoznaniem choroby.

Jakie objawy są ostrzeżeniem?

Jeśli kobieta w wieku powyżej 50 roku życia, zauważy u siebie następujące objawy:

• wzdęcia,
• uczucie pełności w nadbrzuszu (nawet po zjedzeniu niewielkiej ilości jedzenia),
• zespół jelita drażliwego,
• częste parcie na mocz,
• utratę masy ciała
• bóle brzucha,

powinna niezwłocznie skonsultować się z ginekologiem lub onkologiem. Dodatkowo, jeżeli pojawią się dodatkowe znaki, które wzbudzają w niej niepokój, powinna zgłosić się do lekarza. Obecnie nie prowadzi się żadnych programów przesiewowych w kierunku raka jajnika. [Przypisy 11., 12., 13.]

Ponieważ opisane wyżej choroby przez długi czas pozostają bezobjawowe, bardzo ważna jest profilaktyka. Kluczowe jest, aby codziennie obserwować swój organizm, dbać o niego oraz wykonywać badania profilaktyczne.

Podsumowanie

Droga Kobieto, pamiętaj, że:

1. W Polsce nie musisz mieć skierowania, aby umówić się na wizytę u ginekologa czy onkologa.
2. Znaczącą rolę odgrywają regularne wizyty u ginekologa wraz z wykonywaniem badań USG. Zalecane jest, abyś przynajmniej raz w roku udała się na taką wizytę.
3. Jeżeli zauważysz u siebie zmiany w funkcjonowaniu organizmu lub pojawiły się objawy ze strony układu pokarmowego lub moczowego, powinnaś nie tylko skonsultować się z lekarzem rodzinnym, ale warto również udać się na wizytę do ginekologa,
4. Jeżeli wielu Twoich krewnych chorowało na nowotwory złośliwe i martwisz się, że Ciebie może spotkać to samo, zapytaj swojego lekarza o skierowanie do poradni onkogenetycznej,
   aktywność fizyczna i dieta to podstawa, a w przypadku obu wyżej opisanych chorób, zarówno otyłość jak i nadwaga zwiększają ryzyko zachorowania.

Wykaz źródeł

1. GLOBOCAN 2020: https://gco.iarc.fr/today/data/factsheets/populations/616-poland-fact-sheets.pdf [dostęp: 05.03.2022]
2. WHO Global Cancer Observatory: Estimated age-standardized incidence rates (World) in 2020, all cancers, females, all ages [dostęp: 05.03.2022]
3. Krajowy rejestr nowotworów http://onkologia.org.pl/rak-trzonu-macicy/ dostęp 05.03.2022
4. Hutt S. et al.: Statistical Meta-Analysis of Risk Factors for Endometrial Cancer and Development of a Risk Prediction Model Using an Artificial Neural Network Algorithm, 2021, dostęp 07.03.2022r.
5. Raglan O. et al.: Risk factors for endometrial cancer: An umbrella review of the literature, 2019
6. Amant F. et al.: Cancer of the corpus uteri 2021 update. 2018 Int J Gynecol Obstet. 2015;131(Suppl.2):S96–104).
7. Polskie Towarzystwo Ginekologiczne, Rekomendacje Sekcji Ultrasonografii Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie przesiewowej diagnostyki ultrasonograficznej w ginekologii – 2015 r, dostęp 07.03.2022r.
8. Momenimovahed Z. et al.: Ovarian cancer in the world: epidemiology and risk factors, 2019, dostęp 08.03.2022r.
9. AOTMIT: Kompleksowa opieka onkologiczna – model organizacji diagnostyki i leczenia w zakresie ginekologii onkologicznej (we wskazaniach: C53 nowotwór złośliwy szyjki macicy, C54 nowotwór złośliwy trzonu macicy, C56 nowotwór złośliwy jajnika); 2020, dostęp 05.03.2022r.
10. Tanha K. et al.: Investigation on factors associated with ovarian cancer: an umbrella review of systematic review and meta-analyses, 2021, dostęp 07.03.2022
11. Basta A. et al.: Zalecenia Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej dotyczące diagnostyki i leczenia raka jajnika, 2017, dostęp 07.03.2022r.
12. Polskie Towarzystwo Ginekologiczne, Zasady postępowania z chorymi z podejrzeniem i rozpoznaniem raka jajnika — rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, 2016, dostęp 07.03.2022r.
13. Basta A. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej dotyczące diagnostyki i leczenia raka jajnika Wersja 2015.1, dostęp 08.03.2022r.