Rak szyjki macicy – podstawowe informacje

Czym jest rak szyjki macicy?

Czym jest rak, wie praktycznie każdy. Komórki naszego organizmu, pozbawione „zabezpieczeń”, przestają prawidłowo pełnić swoje funkcje. W następstwie powodują ból, umieranie tkanek, przerzuty, powikłania, kolejne choroby i prowadzą do śmierci. To bardzo duże uproszczenie, ale przejrzyście opisuje sytuację.

Szyjka macicy to część układu rozrodczego kobiety. Organ zbudowany z tkanek mięśniowej i łącznej, silny, podtrzymujący macicę i łączący ją z pochwą. Zaatakowana przez nowotwór szyjka w początkowym stadium choruje samodzielnie. Nieleczona da jednak przerzuty do okolicznych tkanek i organów – macicy, pęcherza moczowego czy odbytnicy. [Przypis 1.]

Przyczyny raka szyjki macicy oraz objawy

Praktycznie każdy przypadek zachorowania na raka szyjki macicy spowodowany jest zakażeniem wirusem HPV. [Przypis 1.] Wirus występuje powszechnie w społeczeństwie. Niektóre statystyki wskazują, że w zależności od lokalizacji na świecie, w ciągu swojego życia nawet 50-80% populacji będzie zakażona wirusem HPV. Warto wiedzieć, że nie każde zakażenie związane jest z wystąpieniem nowotworu. [Przypis 2.]

Objawy, które towarzyszą rozwojowi omawianego nowotworu to między innymi:

• Bóle dolnej części brzucha,
• Obfite krwawienia
• Większa skłonność do krwawień podczas badania ginekologicznego
• Krwawienia pomiędzy miesiączkami
• Upławy

Pacjentki nie zawsze skojarzą takie objawy z rakiem i podejmą samodzielne leczenie objawów, które nie rozwiąże problemu. [Przypis 3.]

Rak szyjki macicy – częstotliwość występowania, wiek grupy ryzyka, czynniki ryzyka

Szacuje się, że rak szyjki macicy stanowi trzeci najczęściej występujący nowotwór u kobiet oraz jest trzeci pod względem umieralności. Zagrożenie istnieje już od wieku nastoletniego, ale najwięcej zdiagnozowanych przypadków wypada po 40 roku życia roku życia. [Przypis 4.]

Wśród czynników ryzyka koniecznie wymienić należy:

• Wczesne rozpoczęcie życia seksualnego,
• Częsta zmiana partnerów seksualnych,
• Zakażenie wirusem HIV lub chlamydioza,
• Wiele przebytych ciąż,
• Niewykorzystywanie prezerwatyw w trakcie stosunku. [Przypis 5.]

Profilaktyka raka szyjki macicy

Wystąpienie wymienionych objawów nowotworu może oznaczać zaawansowane stadium, trudne do wyleczenia. W przypadku raka szyjki macicy zalecany jest program badań profilaktycznych oraz dokonanie szczepienia przeciwko wirusowi HPV. Po skierowanie na badania profilaktyczne możesz udać się do swojego lekarza pierwszego kontaktu lub ginekologa.

Badania okresowe – czym jest cytologia?

Cytologia jest badaniem laboratoryjnym, które polega na pobraniu rozmazu z szyjki macicy i przeanalizowaniu zdobytych komórek. Dzięki temu rozpoznać można zmiany nowotworowe jeszcze na etapie bezobjawowym.

W Polsce funkcjonuje system refundacyjny dla grupy wiekowej 25-59 lat, zapewniający darmową cytologię raz na trzy lata dla kobiet zdrowych oraz raz na rok u kobiet w specjalnej grupie ryzyka. Jednak nie tylko w tym wieku powinno wykonywać się badania profilaktyczne.

Amerykańska agencja zajmują się profilaktyką chorób rekomenduje wykonanie cytologii raz na trzy lata u kobiet w grupie 20-29 lat. W grupie 30-65 proponuje natomiast raz na trzy lata cytologię, test hrHPV (test wykrywający rodzaje wirusa i określenie ich potencjału kancerogennego) lub połączenie obu metod. Test hrHPV również wykonuje się na podstawie rozmazu z szyjki macicy.

Szczepienie przeciwko HPV

W ramach profilaktyki dostępne są także szczepienia przeciwko wirusowi HPV. Aktualnie na rynku polskim zarejestrowane są 3 szczepionki, z czego jedna refundowana jest częściowo. Wskazaniem refundacyjnym objęto wszystkich powyżej 9 roku życia – również płeć męską. HPV przenosi się głównie drogą płciową i do zakażenia dochodzi również u mężczyzn.

Leczenie nowotworu szyjki macicy

Na dzień dzisiejszy nie istnieje lek, który cofnąłby zmiany powstałe przez raka szyjki macicy. Jeśli profilaktyka zawiedzie, podejmowane jest leczenie chirurgiczne połączone z chemioterapią, która ma za zadanie ograniczyć przerzuty i nawrót nowotworu. [Przypis 1.]

Źródła:

1. C. Marth, F. Landoni, S. Mahner et al.Cervical cancer: ESMO Clinical Practice Guidelines for diagnosis, treatment and follow-up. Annals of Oncology 28 (Supplement 4): iv72–iv83, 2017
2. Profilaktyka zakażeń wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV) w ramach programów polityki zdrowotnej. Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji, Wydział Oceny Technologii Medycznych, 2019
3. Issah, F., Maree, J. E., & Mwinituo, P. P. (2011). Expressions of cervical cancer-related signs and symptoms. European journal of oncology nursing : the official journal of European Oncology Nursing Society, 15(1), 67–72.
4. „Key Statistics for Cervical Cancer” American Cancer Society. https://www.cancer.org/cancer/cervical-cancer/about/key-statistics.html [dostęp: 25.01.2022]
5. Tsikouras, P., Zervoudis, S., Manav, B. et al. (2016). Cervical cancer: screening, diagnosis and staging. Journal of B.U.ON. : official journal of the Balkan Union of Oncology, 21(2), 320–325.