Alergia na pyłki

Czym właściwie jest alergia?

Alergia to nadmierna, a przez to nieprawidłowa, reakcja organizmu na czynnik, który dla zdrowych osób nie stanowi zagrożenia ani nie wywołuje takich reakcji jak u alergików. Nazywamy go alergenem. Pierwszy kontakt z alergenem powoduje uczulenie, czyli nadmierne uwrażliwienie organizmu na ten czynnik. Za pierwszym razem taki kontakt nie powoduje jednak żadnych objawów. Dopiero drugie i każde kolejne zetknięcie z alergenem kończy się wystąpieniem objawów.

Alergenami są zazwyczaj substancje zawierające białko, które jest częścią rośliny lub zwierzęcia. Mogą nimi być np. białka roztocza, pleśni, białka z pożywienia np. zawarte w orzeszkach ziemnych, czy właśnie białka obecne w pyłkach roślin. [Przypis 1.]

Alergie na trawy i drzewa, czyli właściwie na co?

Sprawcami alergii są pyłki, czyli maleńkie części roślin, które niesione przez wiatr zapylają inną roślinę tego samego gatunku. Zawieszone w powietrzu pyłki razem z wiatrem docierają do oczu, nosa i płuc, wywołując tym samym u alergików uciążliwe objawy. Pyłki mają zazwyczaj 20-100 mikrometrów średnicy. Z tego powodu, gdy dostaną się do organizmu przy wdechu, najczęściej osadzają się w górnych drogach oddechowych, czyli w nosie, jamie ustnej i krtani. [Przypis 2.]

Po kontakcie alergenu z oczami, a dokładnie z błoną śluzową oka, pojawiają się objawy takie jak:

• nadmierne łzawienie,
• swędzenie,
• zaczerwienienie,
• opuchnięcie.

Po kontakcie alergenu z błoną śluzową nosa, jako rezultat wdychania powietrza z pyłkami, pojawia się:

• kichanie,
• wodnisty katar lub zatkany nos,
• swędzenie.

Pyłki mogą powodować nie tylko objawy, popularnie nazywane „alergicznymi”, ale również zaostrzenia astmy i przewlekłej obturacyjnej choroby płuc u osób chorujących na nie. [Przypis 2.]

W Polsce najczęściej pylą:

• Wiosną: leszczyna, olcha, brzoza, jesion, topola,
• Latem: trawy, pokrzywa, szczaw, bylica
• Jesienią: ambrozja, bylica, [Przypisy 3., 4.]

Alergie na niektóre pyłki roślin mogą powodować tzw. alergie krzyżowe na niektóre pokarmy roślinne. Przyczyną choroby jest podobieństwo białek pyłku do pewnych białek zawartych w owocach lub warzywach. Z powodu tej zbieżności, u osoby uczulonej na pyłki, może dojść do rozwinięcia się całego zespołu objawów.

Problem dotyczy głównie dzieci i objawia się po zjedzeniu surowego owocu lub warzywa powodującego alergię. Objawy pojawiają się do 10 minut od chwili spożycia i zwykle ograniczają się do jamy ustnej i gardła. Inne dolegliwości m.in. nudności, ból brzucha, duszności, pokrzywka pojawiają się rzadziej, dotyczą ok. 10% przypadków. [Przypis 5.]

Kto jest narażony?

Badania pokazują, że najbardziej narażeni są młodzi ludzie do ok. 30 roku życia. Co więcej, alergia na pyłki częściej dotyka mężczyzn niż kobiet. Wraz z dojrzewaniem dzieci obserwuje się częstsze występowanie alergii. Miejsce zamieszkania nie pozostaje bez wpływu – alergia rzadziej dotyka osób zamieszkujących tereny po za miastem. [Przypisy 6., 7.]

Objawy alergii bywają bardzo dokuczliwe i mogą wpływać negatywnie na efekty w nauce, pracy, sen oraz na życie towarzyskie. Wśród nastolatków i studentów może to być szczególnie uciążliwe, ponieważ ten etap życia to czas wielu zmian i nowych wyzwań np. egzaminów, które wymagają systematycznych przygotowań i zaangażowania. Dlatego ważne jest, aby nie bagatelizować objawów i udać się po pomoc do lekarza. [Przypisy 8., 9.]

Co zrobić, aby lżej przechodzić czas pylenia?

Jeśli jesteś alergikiem, w okresie pylenia możesz uniknąć lub przynajmniej częściowo złagodzić swoje dolegliwości przestrzegając poniższych zaleceń:

• śpij przy zamkniętych oknach,
• przed wyjściem z domu sprawdź stężenie pyłków w powietrzu danego dnia – w internecie dostępne są kalendarze pyleń oraz aktualne komunikaty dla danego regionu np. strona www.pylenia.pl
• w dni, kiedy stwierdzone jest wysokie stężenie pyłków w powietrzu, zrezygnuj ze spaceru,
• kiedy musisz wyjść, zaopatrz się w zabudowane okulary przeciwsłoneczne, które będą chronić spojówki przez kontaktem z pyłkami,
• po wyjściu na spacer zalecana jest zmiana ubrania i kąpiel, celem pozbycia się osadzonych pyłków; ponadto zdjęte ubranie warto zostawić w innym pomieszczeniu niż sypialnia,
• nie susz ubrań na zewnątrz; zmniejsza to szanse na osadzenie się pyłków na schnącej odzieży,
• podczas jazdy samochodem nie otwieraj okien; dodatkowo zalecane jest założenie w pojeździe specjalnego filtra przeciwpyłkowego,
• zrezygnuj z prac w ogrodzie; warto pamiętać o skoszeniu trawy przed rozwinięciem się w niej kwiatostanów; [Przypisy 10., 11.]

Pobierz bezpłatny kalendarz pylenia roślin (znajduje się na dole strony).

Wykaz źródeł

1. Aldakheel F.: Allergic Diseases: A Comprehensive Review on Risk Factors, Immunological Mechanisms, Link with COVID-19, Potential Treatments, and Role of Allergen Bioinformatics, 2021
2. Kitinoja M. et al.: Short-term exposure to pollen and the risk of allergic and asthmatic manifestations: a systematic review and meta-analysis, 2019
3. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie, http://krakow.pios.gov.pl/stan-srodowiska/komunikat-pylkowy/ [dostęp 12.03.2022r.]
4. Pylenia.pl http://pylenia.pl/calendar.html [dostęp 12.03.2022]
5. Mastrorilli C. et al.: Pollen-food allergy syndrome: a not so rare disease in childhood, 2019,
6. Christensen S. et al.: A clear urban–rural gradient of allergic rhinitis in a population-based study in Northern Europe
7. Blomme K. et al.: Prevalence of Allergic Sensitization versus Allergic Rhinitis Symptoms in an Unselected Population, 2013,
8. Blaiss M. et al.: The burden of allergic rhinitis and allergic rhinoconjunctivitis on adolescents, 2018
9. Meltzer E. et al.: Burden of allergic rhinitis: Results from the Pediatric Allergies in America survey, 2009
10. Polskie Towarzystwo Alergologiczne-Portal dla pacjenta; https://dlapacjentow.pta.med.pl/baza-wiedzy/zasady-profilaktyki/ ; dostęp 11.03.2022r.
11. Roubelat S. et al.: Inventory of the Recommendations for Patients with Pollen Allergies and Evaluation of Their Scientific Relevance, 2020,