Jak postępować po ukąszeniu kleszcza?
W poprzednim artykule dotyczącym kleszczy poruszyliśmy kwestię chorób, które mogą zostać wywołane przez ukąszenie. W tym tekście zajmiemy się natomiast bezpiecznym usuwaniem kleszczy oraz profilaktyką chorób. Jak zareagować na ukąszenie kleszcza?
Ukąszenie kleszcza – jak go usunąć?
Usuwanie kleszcza jest prostą czynnością, którą może wykonać praktycznie każdy. Aby jednak usuwanie kleszcza przebiegło bezpiecznie i skutecznie, powinna robić to osoba zdecydowana, „z pewną ręką” i najlepiej doświadczona. Do tego procesu najlepiej posłużyć się pensetą lub odpowiednim zestawem do usuwania kleszczy, który kupić można w każdej aptece. Przy pomocy pensety lub narzędzia z zestawu łapiemy kleszcza jak najbliżej skóry i wyciągamy go ruchem w górę. Ważne jest, aby w skórze nie pozostał żaden fragment ciała pajęczaka. Następnie dezynfekujemy miejsce ukąszenia kleszcza i przez najbliższe dni obserwujemy, czy nie pojawił się rumień wędrujący.
O tym, gdzie może pojawić się rumień, przeczytasz w artykule „Borelioza i inne choroby odkleszczowe”.
Usuwanie kleszcza należy przeprowadzić jak najszybciej po znalezieniu go w ciele.
| Jak usuwać kleszcza? | Czego nie robić podczas usuwania? |
|---|---|
| Skorzystaj z pensety lub zestawu do usuwania kleszczy | Nie używaj nożyczek, igły, widelca ani własnych paznokci |
| Chwyć kleszcza jak najbliżej skóry | Nie łap kleszcza w połowie jego tułowia |
| Wyciągaj go ruchem prostym, prostopadle do płaszczyzny skóry | Nie przekręcaj kleszcza – może to spowodować oderwanie jego części i pozostanie w skórze |
| Zdezynfekuj miejsce ukąszenia po wyciągnięciu kleszcza. Sprawdź dokładnie, czy nic nie zostało. | Nie podgrzewaj kleszcza, nie opalaj go płomieniem, nie polewaj go mydłem, naftą, benzyną ani innymi substancjami. |
| Oceń jak długo kleszcz może przebywać w ciele (np. od ostatniego spaceru między drzewami, wizyty w lesie). Usuwaj kleszcza jak najszybciej po znalezieniu go. | Nie zwlekaj z usunięciem kleszcza. |
Obserwuj miejsce ugryzienia oraz swoją skórę przynajmniej tydzień po ukąszeniu
Leki na ukąszenie kleszcza
Standardowe postępowanie w leczeniu chorób odkleszczowych to antybiotykoterapia, ponieważ wywołane są one w większości przez bakterie. Leczenie podejmuje się oczywiście po stwierdzeniu rozwinięcia się choroby na podstawie diagnozy lekarskiej. Warto pamiętać, że nie każde ugryzienie może spowodować zachorowanie.
Możliwe jednak jest prowadzenie profilaktyki boreliozy przez przyjęcie doksycykliny (antybiotyk) w dawce 200 mg, jeśli kleszcza usuwamy w drugiej lub trzeciej dobie od ukąszenia – przede wszystkim w przypadku ukąszenia przez wiele kleszczy. Taki przedział czasowy wynika z tego, że transmisja chorobotwórczych bakterii przez ślinę kleszcza rozpoczyna się około 24 godzin po ugryzieniu i jeśli uda usunąć się kleszcza wcześniej, przyjmowanie leku nie będzie konieczne. O tym, czy istnieje konieczność przyjęcia antybiotyku doradzi Ci lekarz pierwszego kontaktu lub farmaceuta w aptece.
Doksycyklina jest lekiem na receptę niewskazanym dla kobiet w ciąży i dzieci. Nigdy nie przyjmuj antybiotyku bez konsultacji z fachowcem z powodu możliwych działań niepożądanych przy niewłaściwym przyjęciu.
Ugryzienie kleszcza to nie tylko borelioza, ale między innymi kleszczowe zapalenie mózgu wywołane wirusem, który – w odróżnieniu od bakterii boreliozy – dostaje się do organizmu człowieka w ciągu kilku minut. Dlatego kluczowa jest obserwacja własnego ciała i posiadanie informacji na temat tego, kiedy zostaliśmy ugryzieni przez kleszcza, kiedy kleszcz został wyciągnięty, czy został wyciągnięty prawidłowo.
Podsumowanie
- Należy przestrzegać odpowiednich zasad wyciągania kleszcza.
- Istnieje możliwość profilaktyki boreliozy po ukąszeniu, jednak nie jest zawsze wskazana.
- Ukąszenie kleszcza to ryzyko nie tylko boreliozy, ale też innych chorób.
- Po ukąszeniu kleszcza należy obserwować swoje ciało.
Źródła:
- Zalecenia Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych 2018
- Interna mp.pl – Tabela 18.6-1. Antybiotykoterapia różnych postaci boreliozy z Lyme [dostęp: 21-08-2021]
- Charakterystyka Produktu Leczniczego „Doxycyclinum TZF, Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych 2008
- Clinical Practice Guidelines by the Infectious Diseases Society of America (IDSA), American Academy of Neurology (AAN), and American College of Rheumatology (ACR): 2020 Guidelines for the Prevention, Diagnosis and Treatment of Lyme Disease, Clinical Infectious Diseases, Volume 72, Issue 1, 1 January 2021, Pages e1-e48, https://doi.org/10.1093/cid/ciaa1215 Published (online): 30 November 2020