Tarczyca – nadczynność, niedoczynność

Jeśli wybieramy się do lekarza z powodu pewnych objawów, które u siebie dostrzegamy, zazwyczaj staramy się określić – na podstawie naszych doświadczeń czy wiedzy – określić, co może nam dolegać. Sytuacja komplikuje się, kiedy zestaw symptomów jest tak zaskakujący, że przychodzą nam na myśli różne choroby jednocześnie. Na całe szczęście diagnoza nie leży w naszych obowiązkach, a odpowiednią pomoc przyniesie nam nasz lekarz. Szczególnie jeśli chodzi o chorobę tarczycy, jego interwencja jest nieunikniona – sami sobie ze schorzeniem nie poradzimy.

Tarczyca – budowa, funkcja, diagnostyka chorób

W poprzednim artykule, który wprowadzał nas w temat tarczycy, powiedzieliśmy sobie co nieco budowie i funkcji tego organu oraz diagnostyce chorób – kliknij TUTAJ, aby przeczytać ten wpis. W kontekście kontynuacji tego zagadnienia warto przypomnieć sobie, że hormony produkowane przez tarczycę wpływają między innymi na naszą przemianę materii czy strukturę kości. [Przypis 1.] Jeśli tarczyca przestanie funkcjonować odpowiednio, pojawią się objawy, wynikające właśnie z wpływu na gospodarkę hormonów tarczycy – T3, T4 oraz kalcytoniny.

Nadczynność tarczycy

Nadczynność tarczycy to stan, w którym organ ten produkuje więcej hormonów, niż potrzeba. Nadmiar tych substancji powoduje zwiększenie metabolizmu w naszym ciele. Skutkiem tego będzie m.in. spadek masy ciała przy jednoczesnym łaknieniu, zwiększony poziom cukru we krwi, częste wizyty w toalecie, rozdrażnienie, drżenie rąk. Tyreotoksykoza (bo tak nazywa się stan, kiedy jest za dużo hormonów tarczycy) może prowadzić też do tzw. orbitopatii tarczycowej, czyli wytrzeszczu gałek ocznych, niekiedy grożącego utratą wzroku. [Przypis 2.]

Przyczyną nadczynności tarczycy mogą być choroby autoimmunologiczne (Hashimoto, Graves-Basedov) lub nowotwory. Walka z tym stanem opiera się na lekach hamujących syntezę T3 i T4 oraz na jodzie. Czasami koniecznie jest zastosowanie radioterapii lub resekcji (wycięcia) całej tarczycy lub jej części.

Niedoczynność tarczycy

Niedoczynność tarczycy, analogicznie do nadczynności, oznacza stan, kiedy ilość hormonów produkowanych przez tarczycę jest niższa niż potrzebuje organizm, występują więc braki. Z tego powodu doświadczać możemy wzrostu masy ciała, senności i spowolnienia ruchowego czy zaparć. [Przypis 2.] Przyczynami takiego stanu mogą być stany autoimmunologiczne (Hashimoto, zapalenie tarczycy), infekcje, skutki uboczne stosowania niektórych leków. Objawów niedoczynności możemy także doświadczać w powodu leczenia nadczynności – resekcja tarczycy spowoduje zmniejszenie wielkości lub usunięcie organu, a więc spadek produkcji hormonów. [Przypis 3.]

Leczenie niedoczynności to przede wszystkim podawanie leku, który jest odpowiednikiem hormonu tarczycy, czyli substancji o nazwie lewotyroksyna. [Przypis 1.]

Należy pamiętać, że nie wszystkie objawy muszą wystąpić, aby została stwierdzona choroba tarczycy. Szacuje się, że nawet do 10% populacji może chorować na tak zwaną subkliniczną niedoczynność tarczycy. [Przypis 4.] Jest to stan, w którym poziom części naszych hormonów związanych z pracą tarczycy nie jest w normie, a mimo to nie pojawiają się objawy choroby. Taki stan jednak po czasie może do choroby doprowadzić.

Chorobę tarczycy stwierdzić może lekarz po wykonaniu odpowiednich badań. Nie dokonuj diagnozy na własną rękę.

Wrodzona niedoczynność i nadczynność tarczycy

Zarówno niedoczynność, jak i nadczynność tarczycy mogą występować w postaci wrodzonej. Oznacza to, że dziecko rodzi się z niewłaściwie pracującą tarczycą. Niedoczynność występuje u dzieci raz na kilka tysięcy urodzeń. Jej objawami są głównie mała aktywność i duża senność, rozdęty brzuszek i utrudnione karmienie czy zaparcia. Nieleczona powodować będzie spowolniony wzrost i upośledzenie dziecka. Nadczynność tarczycy u noworodków to sytuacja niezwykle rzadka, częstość występowania nie została dokładnie określona. Objawia się zwiększeniem masy ciała dziecka, nadmierną potliwością, arytmią serca czy przyspieszonym tętnem. [Przypis 5.]

Źródła:

1. A. Danysz, W. Buczko, Farmakologia Danysza – Kompendium farmakologii i farmakoterapii, Wydanie VI, 2016, s. 115,117
2. B. Zahorska-Markiewicz i inni, Patofizjologia kliniczna – podręcznik dla studentów medycyny, wydanie 2, 2017, s.268-271
3. Hypothyroidism: Etiology, Diagnosis, and Management, Jaime P. Almandoz, Hossein Gharib, Medical Clinics of North America, 96, 2, 3 2012
4. Subclinical Hypothyroidism: A Review, Bernadette Biondi, Anne R. Cappola et al., JAMA – Journal of the American Medical Association, 322, 2, 7 2019
5. Hypothyroidism and hyperthyroidism, Giulia Guerri, Simone Bressan et al., Acta Biomedica, 90, 10-S, 10 2019