Czy to czerniak? Czyli co trzeba wiedzieć o nowotworach skóry.

Na skórze każdego człowieka, od urodzenia aż do starości, niemal bez przerwy pojawiają się i znikają różne zmiany skórne. Siniaki, brodawki, oparzenia, wypryski, pokrzywka, objawy infekcji… Wymieniać można jeszcze bardzo długo. Oczywiście, czołowe miejsce wśród tych, którymi się martwimy zajmują nowotwory. Trudność polega na tym, że nie zawsze udaje się odróżnić niegroźne odbarwienia, czy tak zwane pieprzyki, od nieprawidłowych znamion. Co więcej, nie wszystko co nieprawidłowe od razu jest powodem do niepokoju. Więc jak się w tym wszystkim połapać?

Po pierwsze: korzystam z fachowej porady

Zanim przejdziemy do szczegółów, musimy ustalić najważniejsze. Zawsze, ale to absolutnie zawsze, kiedy nie jesteśmy w stanie jednoznacznie ocenić, czy dany problem wymaga konsultacji, powinniśmy z niej skorzystać. Dermatolog szybko oceni, czy potrzebne jest wykonanie zabiegu. Przywołany w tytule czerniak nie jest taki straszny, jeśli zareagujemy odpowiednio wcześnie i nie pozwolimy mu się rozwinąć.

Nie zawsze trzeba od razu zgłaszać się do dermatologa. Właściwie każda osoba wykonująca zawód medyczny powinna potrafić doradzić czy badanie dermatologiczne jest konieczne czy nie.

Po drugie: Intuicja nie jest najlepszym doradcą

Prawdopodobnie niegroźny, niezłośliwy naczyniak, ze względu na czerwony kolor i guzkowatą „konstrukcję” może wydawać się na pierwszy rzut oka bardziej niebezpieczny niż przypominający zwykłego „pieprzyka” rozwijający się czerniak.

Często wydaje się nam też, że jeśli w danym miejscu mamy znamię od wielu lat, to znaczy, że nie może ono się już przekształcić w nowotwór. W rzeczywistości okazuje się jednak, że wspomniany czerniak skóry może rozwinąć się tam, gdzie do tej pory znajdowało się normalne znamię. [Przypis 1.]

Po trzecie: cechy groźnej zmiany skórnej

Nie istnieje żaden uniwersalny sposób na rozpoznanie raka skóry, opierając się wyłącznie o jego wygląd. Należy zwracać uwagę na pojedyncze cechy, które wyróżniają groźne zmiany.

Przede wszystkim przyjrzeć należy się każdemu znamieniu, które pojawiło się niedawno lub wyraźnie zmieniło w ostatnim czasie. Ważnym sygnałem jest szybkie (zauważalne) powiększanie się zmiany skórnej. Zarówno jeśli chodzi o jej powierzchnię jak i grubość.

Niepokojącymi sygnałami są także niejednolity kolor, nierówny i poszarpany brzeg oraz niesymetryczny kształt znamienia. [Przypis 1.] Niektóre postaci nowotworów skóry są również wypukłe
i przyjmują formę guzków lub wybrzuszeń. [Przypis 1., 2., 3.]

Ciemny kolor typowy dla większości czerniaków nie jest uniwersalną cechą wszystkich raków skóry. Uwagę trzeba poświęcić także zmianom o czerwonym lub różowym zabarwieniu. Zwłaszcza jeśli pojawiają się na nich guzki, strupy lub łuszczący się naskórek. [Przypis 2., 3.]

Brak przykładowych zdjęć w tym tekście nie wynika jedynie ze względów estetycznych. Jak wspomniano wcześniej, dokładne rozpoznanie to zadanie dla specjalisty. Obejrzenie jednego czy nawet kilku zdjęć każdego z nowotworów raczej nie wystarczy aby nabrać pewności, a błędna ocena i zlekceważenie problemu może mieć poważne konsekwencje. Zbędny strach również nie jest nikomu potrzebny.

Warto zauważyć, że nawet dermatolog zawsze potwierdza swoje przypuszczenia poprzez badanie dermoskopowe, a całkowitą pewność osiągnąć może dopiero po otrzymaniu wyników badania histologicznego wyciętego już materiału.

Zadaniem świadomego pacjenta jest czujność i wczesna reakcja skutkująca konsultacją ze specjalistą.

Po czwarte: Kto jest narażony?

Generalnie rzecz ujmując każdy z nas może zachorować. Nikt nie powinien z góry zakładać, że ten problem go nie dotyczy. Wiadomo, że nowotwory skóry częściej występują u osób o jasnej karnacji oraz tych, które często i długotrwale przebywają na słońcu (albo w solarium) nie korzystając z niezbędnej ochrony. Ryzyko zwiększa także kontakt z niektórymi substancjami chemicznymi oraz niektóre infekcje. [Przypis 1., 2., 3.]

A co jeśli?

Warto pamiętać, że nawet jeśli usłyszymy od lekarza groźnie brzmiące słowa „rak skóry” nie powinniśmy popadać w panikę. Nie wszystkie typy nowotworów złośliwych są równie niebezpieczne. Niektóre, stosunkowo łagodne, bardzo rzadko prowadzą do śmierci. Z kolei wczesna diagnoza każdego rodzaju nowotworu daje duże szanse na skuteczne wyleczenie.

Źródła

1. Rutkowski P. et al.: Czerniaki skóry. Wytyczne postępowania diagnostyczno-terapeutycznego. 2019.
2. Lesiak A. et al.: Rak kolczystokomórkowy skóry i rak z komórek Merkla. Rekomendacje diagnostyczno-terapeutyczne Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego. 2019.
3. Lesiak A. et al.: Rak podstawnokomórkowy skóry. Rekomendacje diagnostyczno-terapeutyczne Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego. 2019.