Choroby przenoszone drogą płciową – co o nich wiesz?

Na całym świecie dziennie ponad milion osób ulega zakażeniu chorobą przenoszoną drogą płciową.[1] Niektóre z nich mogą przebiegać bezobjawowo. Nieleczone mają negatywne konsekwencje dla zdrowia. Czy wiesz, jak uniknąć zakażenia?

Choroba weneryczna – co to jest?

Istnieją pewne rodzaje drobnoustrojów np. bakterie, grzyby, którymi można zarazić się od drugiej osoby poprzez kontakt seksualny (czyli seks pochwowy, analny lub oralny). Jeżeli dojdzie do zakażenia takim drobnoustrojem, w efekcie rozwija się choroba przenoszona drogą płciową, zwana także chorobą weneryczną.[1,2]

Statystyki chorób przenoszonych drogą płciową w Polsce

Choroby weneryczne to szeroka grupa chorób. Możemy wśród nich wyróżnić między innymi:

• kiłę,
• rzeżączkę,
• rzęsistkowicę,
• chlamydiozę,
• opryszczkę narządów płciowych,
• wszawicę łonową,
• grzybicę penisa/pochwy,
• zakażenie ludzkim wirusem nabytego niedoboru odporności (human immunodeficiency virus – HIV),
• zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (human papilomavirus – HPV).

Statystyki niektórych chorób wenerycznych w Polsce wyglądają następująco:

Tabela 1 Zachorowania na wybrane choroby przenoszone drogą płciową w Polsce.[3]

Objawy chorób przenoszonych drogą płciową

Niektóre choroby przenoszone drogą płciową mogą nie dawać żadnych objawów. Przykładowo większość zakażeń rzeżączką przebiega bezobjawowo zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn.[5] Inne choroby mogą powodować wystąpienie takich symptomów jak:

• świąd i pieczenie pochwy lub penisa,
• wydzielina z pochwy o nietypowym kolorze lub zapachu,
• krwawienie z pochwy pomiędzy miesiączkami,
• wydzielina z cewki moczowej,
• wysypka na narządach płciowych, w odbycie lub gardle,
• ból przy oddawaniu moczu,
• ból jąder.[4,5]

Choroby weneryczne – do jakiego lekarza się udać?

Zauważając niepokojące objawy, trzeba niezwłocznie udać się do lekarza. Można wybrać się do lekarza Podstawowej Opieki Zdrowotnej (POZ), który pokieruje w razie potrzeby do odpowiedniego specjalisty. Można również od razu udać się do wenerologa (dermatologa).

Konsekwencje chorób przenoszonych drogą płciową

Nieleczone choroby weneryczne mogą skutkować poważnymi konsekwencjami np.:

• niepłodnością,
• poronieniami,
• rozwojem nowotworu,
• śmiercią.[1,2]

Czy można zrobić test na obecność chorób wenerycznych?

Jako że niektóre choroby przenoszone drogą płciową przebiegają bezobjawowo, lub mogą nie dawać objawów we wczesnym stadium, można wykonać testy np. z krwi lub moczu na ich obecność. Diagnosta laboratoryjny analizując krew, może wykryć zakażenie m.in.:

• wirusem HIV,
• kiłą,
• chlamydią,
• wirusem opryszczki zwykłej (Herpes simplex virus – HSV).

Niezwykle ważny jest jednak czas wykonania badania. Testy zrobione za wcześnie mogą nie dać wiarygodnego wyniku. To, kiedy najlepiej wykonać badanie, wyjaśni lekarz bądź diagnosta laboratoryjny.[6]

Wykrywanie chorób wenerycznych w ciąży

Grupą, u której należy zwrócić szczególną uwagę na choroby weneryczne, są kobiety planujące ciążę lub będące w niej. Niektórymi z chorób przenoszonych drogą płciową (np. chlamydią, wirusem HIV) dziecko może zarazić się od matki w trakcie porodu. Inne, np. kiła, mogą wpłynąć także na rozwój płodu. Stąd u kobiet w ciąży bądź planujących ciążę, lekarze zalecają wykonywanie testów na obecność chorób wenerycznych (m.in. testy na obecność wirusa HIV, HPV, chlamydii, rzeżączki, wirusowego zapalenia wątroby typu B i C).[2]

Jak wygląda leczenie chorób przenoszonych drogą płciową?

W przypadku pojawienia się objawów sugerujących zakażenie chorobą weneryczną należy udać się do lekarza. Na podstawie wywiadu oraz przeprowadzonych badań dobierze on odpowiednie do danego przypadku leczenie. W trakcie terapii trzeba powstrzymywać się od aktywności seksualnej. Należy również pamiętać, by poinformować swojego partnera seksualnego o wykrytej chorobie i podjętym leczeniu. W przypadku niektórych chorób np. rzęsistkowicy partner również powinien przyjmować leki![1,2,7,8]

Jak nie zarazić się chorobą weneryczną?

Prostym i skutecznym sposobem na znaczne zmniejszenie ryzyka zakażenia chorobami przenoszonymi drogą płciową jest stosowanie prezerwatyw. Należy jednak pamiętać o prawidłowych zasadach ich używania, między innymi:

• zwracaniu uwagi na datę ważności i niestosowaniu przeterminowanych prezerwatyw,
• dobraniu odpowiedniego rozmiaru prezerwatywy,
• stosowaniu nowej prezerwatywy do każdego aktu seksualnego,
• zakładaniu ich również w przypadku stosunków analnych i oralnych,
• zapewnieniu odpowiedniego nawilżenia, aby nie pękały.

Ryzyko zakażenia chorobami wenerycznymi jest także mniejsze u osób, które:

• mają stałego partnera seksualnego,
• unikają przygodnych stosunków bez zabezpieczenia,
• nie współżyją z osobami, które niedawno przybyły chorobę weneryczną.

Warto wspomnieć także o możliwości zaszczepienia się przeciwko wirusowi HPV, który wywołuje m.in. raka szyjki macicy.[9]

Wykaz źródeł

[1] WHO: Sexually transmitted infections (STIs) 2023 [dostęp 14.05.2024]

[2] Workowski K et al.: Sexually Transmitted Infections Treatment Guidlines, 2021. MMWR 2021, vol 70, no 4

[3] Zakład Epidemiologii Chorób Zakaźnych i Nadzoru NIZP PZH – PIB: Zachorowania na wybrane choroby zakaźne w Polsce od 1 stycznia do 15 kwietnia 2024 r. oraz w porównywalnym okresie 2023 r.

[4] Hsu K: Clinical manifestations and diagnosis of Chlamydia trachomatis infections in adults and adolescents. UpToDate 2024 [dostęp 14.05.2024]

[5] Sobel JD, Mitchell C: Trichomoniasis: Clinical manifestations and diagnosis. UpToDate 2023 [dostęp 14.05.2024]

[6] Hpv.pl: Badania na choroby weneryczne – kiedy i jakie testy warto wykonać? [dostęp 15.05.2024]

[7] NHS: Sexually transmitted infections (STIs). 2024 [dostęp 15.05.2024]

[8] Sobel JD: Trichomoniasis: Treatment. UpToDate 2024 [dostęp 15.05.2024]

[9] Rietmeijer K.: Prevention of sexually transmitted infections. UpToDate 2024 [dostęp 15.05.2024]