Ból głowy — jakie są jego rodzaje i możliwości leczenia? 

Ból głowy to częsta dolegliwość. Może pojawić się w jakiejkolwiek lokalizacji czaszki i twarzy, a także mieć różne natężenie. Z czego wynika i jak możemy go leczyć?

Rodzaje bólów głowy

Ból głowy możemy podzielić na:

• pierwotny (samoistny) – ból głowy to główny problem, nie jest on spowodowany przez żadną inną chorobę, ale czasami mogą go wywoływać pewne czynniki, jak np. napięcie mięśni,
• wtórny – spowodowany inną chorobą.[1]

W obrębie samoistnych bólów głowy możemy wyróżnić m.in.:

• migrenę (z aurą lub bez),
• napięciowy ból głowy,
• klasterowy ból głowy.[1]

Ból głowy możemy podzielić także ze względu na lokalizację na:

• ból skroniowy,
• ból z przodu głowy,
• ból z tyłu głowy,
• ból prawo- lub lewostronny.

To jednak tylko niektóre, bardziej popularne rodzaje bólów głowy, ponieważ w rzeczywistości wyróżniamy ich ponad 300 typów! Jak rozpoznać powyższe i czym się różnią?[1,2,3]

Migrena

Bóle migrenowe potrafią być silne i często w trakcie ataku migreny rozwijają się także inne objawy, np.:

• nadwrażliwość na światło lub inne bodźce wizualne,
• zawroty głowy,
• nudności i wymioty.

W migrenie możemy wyróżnić pewne fazy, jednak nie wszystkie pojawiają się u każdego:

• Faza przeczuwania, na przykład zmiana nastroju.
• Aura, czyli poprzedzenie bólu głowy zespołem objawów wzrokowych, czuciowych lub ruchowych. Może pojawić się np. zaburzenia widzenia, mrowienie i osłabienie mięśni, a nawet halucynacje.
• Ból głowy – po jednej lub obu stronach, odczuwany jako pulsujący.
• Faza rozwiązania, w czasie której ból zmniejsza się lub mija, ale zostaje poczucie rozbicia, drażliwości czy problemy z koncentracją.[4]

Klasterowy ból głowy

Klasterowe bóle głowy nie są tak popularne jak np. napięciowe, ale są bardzo silne, dlatego o nich wspominamy. Częściej dotykają one mężczyzn oraz osoby z historią palenia. Klasterowy ból głowy zazwyczaj pojawia się w seriach – mogą one trwać nawet tygodniami lub miesiącami. Ból dotyczy raczej jednej strony głowy, zwykle pojawia się za okiem. Towarzyszyć mu mogą inne jednostronne objawy, np. przekrwienie i łzawienia oka lub obrzęk powieki. Napad bólu trwa między 15 a 180 minut.[3]

Napięciowe bóle głowy

Nasilenie napięciowego bólu głowy jest łagodne do umiarkowanego. Zazwyczaj jest obustronny, nie pulsujący, bez towarzyszących objawów. Czasami dotyczy także szyi i szczęki. Pacjenci opisują ten ból jako tępy, podobny do uciskania przez ciasną czapkę lub opaskę. Często czynnikiem wywołującym jest stres i napięcie psychiczne.[3]

Jakie czynniki wywołują ból głowy?

W niektórych przypadkach ból głowy wywołują określone bodźce. Do najczęstszych należą:

• stres,
• odwodnienie,
• zmiany hormonalne, np. menopauza,
• przyjmowanie zbyt dużej ilości środków przeciwbólowych,
• alkohol, szczególnie czerwone wino,
• nikotyna (nikotynowy ból głowy),
• brak snu lub jego nieodpowiednia ilość, a także jakość,
• zła postawa ciała,
• aktywność fizyczna (wysiłkowy ból głowy),
• kaszel lub kichanie (kaszlowy ból głowy),
• niektóre pokarmy, np. przetworzone mięso.[1,5]

Ból głowy – jak postępować?

Chociaż ból głowy może zdarzyć się każdemu, nie powinniśmy go bagatelizować. Należy skontaktować się z lekarzem rodzinnym, jeżeli:

• ból nawraca,
• leki przeciwbólowe nie pomagają,
• ból się nasila,
• odczuwa się silny, pulsujący ból z przodu lub boku głowy,
• pojawiają się inne objawy, np. wymioty, nadwrażliwość na światło i dźwięki.[5]

W sytuacji, gdy oprócz bólu głowy występują objawy takie jak:

• ból szczęki podczas jedzenia,
• podwójne lub niewyraźne widzenie,
• drętwienie lub osłabienie kończyn,
• dezorientacja,
• problemy z mówieniem i zapamiętywaniem,

należy pilnie zgłosić się do lekarza, ponieważ mogą one świadczyć o poważnych schorzeniach zagrażających zdrowiu lub życiu, np. udarze mózgu.[5]

Leczenie bólu

Przyjęcie leku przeciwbólowego wydaje się najprostszą drogą do pokonania bólu głowy. Ale czy słuszną?

Warto zastanowić się, z czego wynika ból głowy. Jeżeli na przykład długo patrzyliśmy się w ekran monitora, może wystarczy krótka przerwa, ponieważ nasze oczy są przemęczone, a organizm przebodźcowany. Podobnie w przypadku odwodnienia – jeżeli obserwujemy, że przez cały dzień spożywaliśmy mało wody lub innych napojów, nadróbmy zaległości w piciu wody.

Bez względu na przyczynę, postarajmy się zrelaksować. Stres może tylko zaostrzyć ból głowy. Możemy rozważyć przyjęcie środków przeciwbólowych dostępnych bez recepty. Pamiętajmy jednak, że nadużywanie ich także może być przyczyną bólu głowy.[5,6]

Warto wdrożyć też pewne działania profilaktyczne, aby zapobiec bólowi głowy. Należą do nich:

• wysypianie się,
• spożywanie regularnych posiłków,
• picie wystarczającej ilości płynów dopasowanej do aktualnych potrzeb (w przypadku intensywnego wysiłku lub wzrostu temperatury, należy bardziej się nawadniać),
• dbanie o poprawną postawę ciała,
• unikanie sytuacji stresowych oraz znalezienie zajęć, które nas relaksują.[5,7]

Pamiętajmy jednak, że wszelkie niepokojące objawy warto skonsultować z lekarzem, który dokona potrzebnej diagnostyki i dobierze odpowiednie leczenie.

Wykaz źródeł

[1] Wippold FJ et al.: Evaluation of headache in adults. UpToDate. 2023 [dostęp online 23.08.2023]

[2] Garza I et al.: Chronic daily headache: Associated syndromes, evaluation, and management. UpToDate. 2023 [dostęp 24.08.2023]

[3] Headache Classification Committee of the International Headache Society (IHS) The International Classification of Headache Disorders, 3rd edition. Cephalalgia. 2018. 38(1):1-211

[4] Curter MF et al.: Pathophysiology, clinical manifestations, and diagnosis of migraine in adults. UpToDate. 2023 [dostęp 24.08.2023]

[5] NHS: Headaches. 2021 [dostęp 24.08.2023]

[6] Becker WJ, Findlay T, Moga C, Scott NA, Harstall C, Taenzer P. Guideline for primary care management of headache in adults. Can Fam Physician. 2015. 61(8):670-9.

[7] Hopkins Medicine: Headache. [dostęp 24.08.2023]