Leczenie infekcji u dzieci

Dlaczego dzieci tak często chorują?

Wiąże się to z wieloma czynnikami, najczęściej z niedojrzałością ich układu odpornościowego. Organizm dzieci dopiero „zapamiętuje” patogeny, które napotyka na swojej drodze i „uczy się” je zwalczać. Ich układ odpornościowy dopiero się rozwija. Dzieci przebywając w szkole, mają kontakt z wieloma rówieśnikami, co powoduje łatwe rozprzestrzenianie się drobnoustrojów. Maluchy nie mają również wyuczonych zasad higieny, często dotykają brudnymi dłońmi twarzy, oczy i ust, a także nie boją się bliskiego kontaktu z innymi. To jeden z powodów większego narażenia na infekcje. Dziecko zaczyna kształtować swoją odporność już w okresie płodowym, dlatego duży wpływ odgrywa tu rola matki i jej odpowiednia dieta w czasie ciąży. W ten sposób dziecko w łonie nabiera odporności wrodzonej. Po przyjściu na świat odporność noworodka stopniowo rozwija się i kształtuje odporność nabytą. Dopiero w wieku 12 lat dziecko posiada odpowiednią dojrzałość układu immunologicznego. [Przypis 1.]

Zasady profilaktyki u dzieci

Infekcje bardzo szybko przenoszą się między ludźmi i do czasu wystąpienia objawów ciężko nam stwierdzić, czy do jakiegoś zarażenia w ogóle doszło. Najczęściej to infekcje wirusowe, dlatego nie powinniśmy na własną rękę i bez konsultacji lekarskiej stosować antybiotyków, które nie zwalczają wirusów.

Jeśli to możliwe, ogranicz kontakt swojego dziecka z rówieśnikiem, który przechodzi chorobę. Jeżeli to twoje dziecko jest chore, niech zostanie w domu przez okres infekcji.

Dobre praktyki:

• Zadbaj o częste mycie rąk u swojego dziecka – szczególnie po wyjściu z toalety, przed posiłkami i po kaszlu, kichaniu lub smarkaniu. Wystarczy woda z mydłem lub środek dezynfekujący.
• Naucz dziecka unikać dotykania okolic twarzy i wkładania palców lub przedmiotów do buzi.
• Podczas kichania lub kaszlu warto zasłaniać buzię przedramieniem, zamiast dłońmi.
• Postaraj się często wietrzyć swoje mieszkanie.
• Pamiętaj o szczepieniu swojego dziecka – warto zwrócić uwagę nie tylko na szczepienia obowiązkowe, ale też szczepienia zalecane. [Przypis 2.]

Preparaty na odporność u dziecka

Izoprynozyna

Występuje w postaci tabletek lub syropów. Pomimo popularności tej substancji, brakuje wiarygodnych dowodów na to, aby powodowała skracanie przebiegu przeziębienia, leczyła objawy choroby czy wzmacniała odporność. [Przypis 3.]

Czarny bez

Nie istnieje zbyt wiele badań nad stosowaniem wyciągów z czarnego bzu w kierunku konkretnych schorzeń. Stąd nie da się jednoznacznie potwierdzić ich skuteczności w leczeniu przeziębienia i grypy. [Przypis 4.]

Probiotyki

Regularne stosowanie probiotyków w okresie zimowym może złagodzić objawy przeziębienia, w tym gorączkę, katar i kaszel. Warto stosować preparaty, które zawierają szczepy bakterii Lactobacillus acidophilus NCFM lub Bifidobacterium animalis. Jednakże nadal nie ma zbyt wielu badań nad tym tematem. [Przypis 5.]

Olej z wątroby rekina i olej z wątroby dorsza (tran)

Również jest zbyt mało badań na ludziach, które dowodziłyby korzystny wpływ tranu na wzmocnienie układu odpornościowego. [Przypis 6.]

Pelargonia afrykańska

Może zmniejszać odruch kaszlu i wytwarzanie wydzieliny w górnych dróg oddechowych. Jej skuteczność opiera się na tradycyjnym stosowaniu w leczeniu przeziębienia. [Przypis 7.]

Miód

Jest skuteczniejszy niż placebo ze względu na hamowanie kaszlu i poprawianie jakości snu. Nie powinien być przyjmowany przez dzieci mające mniej niż 12 miesięcy ze względu na ryzyko zatrucia jadem kiełbasianym. Bakterie zwane laseczkami jadu kiełbasianego Clostridium botulinum występują głównie w glebie. Z pomocą wiatru przenoszą się na rośliny, przez co pszczoły zbierające ich nektar, mogą dostarczać je do ula. [Przypis 5.]

Cynk

Zapotrzebowanie na ten pierwiastek jest wyższe u dzieci niż u dorosłych. Produkty takie jak: ciemne pieczywo, kasza gryczana, sery podpuszczkowe, mięso, wątróbka zawierają duże ilości cynku. Jego odpowiedni poziom odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego, dlatego można go stosować w leczeniu przeziębienia. Normy dawkowania cynku dla dzieci do 9 lat wynoszą do 5 mg na dobę. Dziewczęta do 18 roku życia powinny przyjmować do 9 mg cynku na dobę, a chłopcy do 18 roku życia do 11 mg. [Przypis 1.; 5.; 8.]

Leczenie infekcji bez recepty

Paracetamol wykazuje podobne działanie jak ibuprofen, ponieważ ma działanie przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Oba leki mogą być wykorzystywane u dzieci w zwalczaniu gorączki. Stosowanie aspiryny jest przeciwwskazane u dzieci poniżej 12 roku życia ze względu na ryzyko wystąpienia zespołu Rey’a (obrzęku mózgu, wątroby i uszkodzenia układu nerwowego). W pierwszej kolejności warto sięgnąć po paracetamol. Ibuprofenu nie można stosować u dzieci poniżej 3 miesiąca życia. Dawkowanie zarówno paracetamolu, jak i ibuprofenu zależy od wagi dziecka. [Przypis 5.; 9.; 10.]

W przypadku suchego kaszlu skuteczne i bezpieczne jest stosowanie syropów zawierających lewodropropizynę. Jeśli dziecko ma kaszel mokry, czyli z zalegającą w górnych drogach oddechowych wydzieliną, warto zastosować preparaty z acetylocysteiną (powyżej 3 roku życia). [Przypis  5.; 8.]

Ułatwiające upłynnienie wydzieliny śluzowej są inhalacje z 0,9% NaCl (soli fizjologicznej). Inhalowanie NaCl w stężeniu 2-3% powoduje obkurczenie dróg oddechowych, a zatem ich udrożnienie i łatwiejsze oddychanie. Taki sposób leczenia jest z powodzeniem wykorzystywany w leczeniu zapalenia oskrzeli, krtani, tchawicy oraz zapalenia zatok. Koi też ból występujący w stanach zapalnych gardła. [Przypis 8.]

Maść typu „vapor rub” aplikuje się na klatkę piersiową i szyję dziecka. Wywiera leczniczy wpływ na kaszel, zatkany nos oraz jakość snu dziecka, natomiast nie znosi kataru. Dzieje się to za sprawą zawartości kamfory, olejku eukaliptusowego i mentolu. Ich skuteczność jest oparta na wieloletniej tradycji stosowania. [Przypisy 5.; 11.; 12.]

Wykaz źródeł

1. Kościej A., Skotnicka-Graca U., Ozga I. Rola wybranych czynników żywieniowych w kształtowaniu odporności dzieci. Probl Hig Epidemiol. 2017, 98(2): 110-117
2. European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC). Protect yourself against flu: Learn more about preventive measures. 2022. [dostęp 19.08.2022]
3. Litzman J., Lokaj J., Krejcí M., Pesák S., Morgan G. Isoprinosine does not protect against frequent respiratory tract infections in childhood. Eur J Pediatr. 1999, 158(1): 32-7
4. European Medicine Agency (EMA). Assessment report on Sambucus nigra L., fructus. 2014. [dostęp 19.08.2022]
5. Fashner J., Ericson K., Werner S. Treatment of the Common Cold in Children and Adults. American Family Physician. 2012, 86(2)
6. Mayo Foundation for Medical Education and Research (MFMER). Health Information: Fish oil. 2020. [dostęp 19.08.2022]
7. European Medicine Agency (EMA). Assessment report Pelargonium sidoides DC and/or Pelargonium reniforme Curt., radix. 2018. [dostęp 19.08.2022]
8. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny. Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie. 2020. [dostęp 21.08.2022]
9. National Health Service. Health A to Z. Reye’s Syndrome. 2019. [dostęp 23.08.2022]
10. Ministerstwo Zdrowia. Narodowy Program Ochrony Antybiotyków. Rekomendacje postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego. 2016. [dostęp 19.08.2022]
11. Paul I.M., Beiler J.S., King T.S., Clapp E.R., Vallati J., Berlin C.M. Jr. Vapor rub, petrolatum, and no treatment for children with nocturnal cough and cold symptoms. Pediatrics. 2010, 126(6): 1092-9
12. European Medicine Agency (EMA). Assessment report for suppositories containing terpenic derivatives. 2012. [dostęp 21.08.2022]