Jak postępować z drobną raną?

12 . 12 . 2025

Niewielkie skaleczenia, otarcia czy drobne oparzenia zdarzają się na co dzień. Choć zwykle nie są poważnym zagrożeniem, właściwa pierwsza pomoc ma duże znaczenie dla szybkiego i prawidłowego gojenia się rany. Warto także wiedzieć, jakie czynniki wpływają na ten proces, aby uniknąć powikłań i wspierać regenerację skóry. W tym artykule wyjaśniamy, jak krok po kroku zadbać o drobną ranę.

Czym jest rana?

Rana powstaje, gdy dochodzi do uszkodzenia struktury i funkcji tkanek, głównie skóry i błon śluzowych. Czasami zmiana obejmuje także głębiej położone struktury – mięśnie, nerwy, a nawet kości i stawy.[1]

Jakie są rodzaje ran?

Rany można podzielić między innymi ze względu na mechanizm urazu. Mówimy wtedy m.in. o ranie ciętej, tłuczonej, kłutej czy oparzeniu. Rodzaj rany określa także czas jej gojenia – według tego podziału wyróżniamy rany ostre oraz przewlekłe. W przypadku ran ostrych zwykle łatwo można zidentyfikować, co doprowadziło do ich powstania. Często to jakiś uraz, ale także skutek planowanych działań, jak operacja. Rany ostre, jeżeli dobrze je oczyścimy i zabezpieczymy, zazwyczaj goją się prawidłowo. Proces gojenia trwa w takim przypadku od kilku dni do kilku tygodni. O ranie przewlekłej mówimy z kolei, gdy nie ma postępu gojenia się w ciągu około 30 dni. Wpływ na to mają różne czynniki, na przykład niewydolność układu krążenia.[1]

Jak postępować z raną powierzchowną?

Drobne skaleczenia możemy sami opatrzyć.[2],[3] Na co zwrócić uwagę?

Jeżeli rana krwawi, trzeba zatamować wyciek krwi. W tym celu należy mocno docisnąć gazę lub materiał (np. ręcznik) do rany. Jeśli skaleczenie znajduje się na kończynie, spowolnienie krwawienia może wystąpić dodatkowo po uniesieniu ręki lub nogi powyżej poziomu serca. Trzeba natychmiast zwrócić się o pomoc medyczną, jeżeli krew intensywnie tryska, jest jej dużo i nie można zatrzymać krwawienia.[2,3]

Jeżeli udało się opanować krwawienie, przystępujemy do oczyszczania rany. Najpierw należy umyć ręce wodą z mydłem i osuszyć je. Ranę czyścimy, przepłukując ją wodą (można z dodatkiem łagodnego mydła) lub solą fizjologiczną.[2,3] Nie powinno się odkażać ran środkami takimi jak woda utleniona czy spirytus salicylowy. Zamiast tego można użyć preparatów na bazie oktenidyny czy jodopowidonu.[4] Jeśli to potrzebne, skaleczenie zabezpieczamy plastrem.

Czy rana wymaga szycia?

Czasem, aby rana mogła prawidłowo się goić, potrzebne jest jej zszycie. Warto udać się do lekarza w tym celu, m.in. jeżeli rana jest głęboka (ok. >5 mm), długa (ponad 1-1,5 cm) lub jej brzegi rozchodzą się. Szycia zwykle wymagają też skaleczenia, które mogą spowodować nieestetyczne bliznowacenie (np. o nierównych brzegach).[5],[6]

Co ważne, nie wolno z tym zwlekać. W zależności od specyfiki rany może okazać się, że po 12-24h nie da się już założyć szwów.[5,6]

Warto także pamiętać, że niektóre rodzaje skaleczeń wymagają profilaktyki poekspozycyjnej w postaci szczepienia na tężec (np. rana po zardzewiałym gwoździu, zabrudzona ziemią) lub wściekliznę (np. ugryzienie przez zwierzę o nieznanej historii szczepień na wściekliznę).[3],[7],[8]

Co wpływa na gojenie się ran?

U niektórych osób gojenie ran bywa utrudnione, co wiąże się z dłuższym czasem rekonwalescencji, a także większym ryzykiem powikłań. Do czynników, które mogą zaburzać ten proces zalicza się:

zakażenie rany,
palenie tytoniu (szczególnie w przypadku ran pooperacyjnych),
starszy wiek,
niedożywienie,
cukrzycę,
choroby naczyniowe (np. przewlekłą niewydolność żylną),
terapię immunosupresyjną (osłabiającą układ odpornościowy).[9]

Kiedy należy skonsultować się z lekarzem?

W sytuacjach pilnych, takich jak:

bardzo duża lub głęboka rana,
trudność w opanowaniu krwawienia,
utrata czucia w pobliżu rany,
obecność ciała obcego w ranie, którego nie da się samodzielnie bezpiecznie usunąć (np. odłamka szkła),

trzeba niezwłocznie skorzystać z pomocy medycznej.[2]

Jeżeli rana goi się długo lub nieprawidłowo, także należy udać się do lekarza. Co powinno nas niepokoić? Objawy alarmowe to:

obrzęk, wzmożone ocieplenie skóry w okolicy rany,
obecność wydzieliny,
nieprzyjemny zapach z rany,
brak postępu gojenia w ciągu 10 dni,
objawy ogólne, takie jak gorączka, osłabienie czy powiększenie węzłów chłonnych.[2,3]

Podsumowanie

Prawidłowe postępowanie z raną ma kluczowe znaczenie dla jej gojenia oraz zapobiega powikłaniom. Na proces gojenia wpływa wiele czynników, takich jak ogólny stan zdrowia, wiek, czy sposób pielęgnacji rany. Szczególną czujność należy zachować w przypadku objawów mogących świadczyć o zakażeniu lub nieprawidłowym gojeniu. W razie wątpliwości lub pogorszenia stanu rany zawsze warto skonsultować się z lekarzem, aby uniknąć komplikacji.

Wykaz źródeł

[1] Armstrong DG, Meyr AJ: Basic principles of wound healing. UpToDate. 2025 [dostęp: 3.12.2025]

[2] NHS: Cuts and grazes. 2022 [dostęp: 3.12.2025]

[3] UpToDate: Patient education: Taking care of cuts, scrapes, and puncture wounds (The Basics). 2025. [dostęp: 3.12.2025]

[4] Babalska ZŁ, Korbecka-Paczkowska M, Karpiński TM. Wound Antiseptics and European Guidelines for Antiseptic Application in Wound Treatment. Pharmaceuticals (Basel). 2021 Dec 2;14(12):1253.

[5] Forsch RT. Essentials of skin laceration repair. Am Fam Physician. 2008 Oct 15;78(8):945-51.

[6] deLemos DM, Singer AJ: Skin laceration repair with sutures. UpToDate. 2025 [dostęp: 3.12.2025]

[7] ChPL: VERORAB, proszek i rozpuszczalnik do sporządzania zawiesiny do wstrzykiwań. Szczepionka przeciw wściekliźnie stosowana u ludzi, produkowana w hodowlach komórkowych. Numer pozwolenia na dopuszczenie do obrotu: R/0024

[8] ChPL: Tetana, zawiesina do wstrzykiwań. Szczepionka przeciw tężcowi, adsorbowana. Numer pozwolenia na dopuszczenie do obrotu: 7869

[9] Armstrong DG, Meyr AJ: Risk factors for impaired wound healing and wound complications. UpToDate. 2025 [dostęp: 3.12.2025]

poprzednia wszystkie wiadomości następna