Co trzeba wiedzieć o osteoporozie? 

Wraz z wiekiem gęstość kości może maleć, co prowadzi do zwiększonego ryzyka upadków i złamań. Kiedy wiadomo, że to już osteoporoza oraz czy można jej zapobiec? 

Osteoporoza – co to za choroba?

Osteoporoza to choroba kości. Rozwija się w wyniku spadku ich gęstości i wytrzymałości. Może prowadzić do złamań, najczęściej kości w stawie biodrowym, nadgarstku oraz kręgosłupie. To „ciche” schorzenie – zwykle rozwija się powoli, często przez wiele lat, i na ogół nie daje żadnych objawów – aż do momentu, gdy dojdzie do złamania.[1,2,3] 

Kogo dotyka osteoporoza?

Grupa, która najczęściej choruje na osteoporozę, to kobiety po menopauzie. Jednak nie tylko u nich może rozwinąć się ta choroba. Dotyczy ona również kobiet młodszych, mężczyzn, a nawet dzieci.[1] 

Czynniki ryzyka osteoporozy

Istnieją pewne czynniki, które zwiększają ryzyko zachorowania na osteoporozę, na przykład:

• zaawansowany wiek,
• występowanie złamań w przeszłości,
• długotrwała terapia glikokortykosteroidami,
• masa ciała poniżej 58 kg,
• złamania biodra u rodziców w przeszłości,
• palenie papierosów,
• spożywanie alkoholu.[3,4]

Osteoporoza – objawy

Jak już wspomniano, osteoporoza nie daje objawów na początkowym etapie rozwoju. Można ją jednak wykryć za pomocą odpowiednich badań.[5]

Diagnostyka osteoporozy

Lekarz, podejrzewając osteoporozę, przeprowadza wywiad oraz wstępne badania. Może także zlecić wykonanie pomiaru:

• długości ciała, 
• siły mięśniowej,
• gęstości mineralnej kości.[6]

Dodatkowo konieczne może okazać się wykonanie badań krwi. Przykładowo zbadanie stężenia:

• wapnia – jednego z głównych składników mineralnych kości,
• fosforu – jego zbyt wysoki poziom utrudnia wchłanianie wapnia,
• kreatyniny – zbyt niski jej poziom sugeruje utratę mięśni,
• witaminy D – ułatwia wchłanianie wapnia,
• białka całkowitego – bierze udział w produkcji kolagenu niezbędnego dla prawidłowej budowy kości.[5]

Metody leczenia osteoporozy

W leczeniu osteoporozy rolę odgrywa zarówno dieta, aktywność fizyczna, jak i leki. Środki te mają na celu zapobieganie złamaniom kości i wzmacnianie ich. Dobór odpowiedniej terapii dla danej osoby zależy między innymi od:

• ryzyka złamań,
• wieku i płci,
• istniejących przeciwwskazań,
• możliwości refundacji leku,
• preferencji pacjenta.

Preparaty stosowane w leczeniu osteoporozy spowalniają tempo rozpadu kości, przyspieszają ich regenerację oraz pomagają utrzymać odpowiednią ich gęstość.[2,6]

Dieta w leczeniu osteoporozy

Ważną rolę w terapii osteoporozy odgrywa dieta. Codzienne posiłki powinny dostarczać duże ilości wapnia i witaminy D. Wapń to główny minerał występujący w kościach, z kolei witamina D pomaga organizmowi przyswajać ten pierwiastek. 

Dla zdrowych, dorosłych osób dzienne zapotrzebowania na wapń wynosi 1000 mg. Chorując na osteoporozę, zapotrzebowanie to może być większe. Warto uzgodnić z lekarzem, jaka dawka wapnia będzie najlepsza w danym przypadku. Ilość tę można zapewnić, spożywając np. mleko, sery, ale również przyjmując suplementy lub leki zawierające wapń. 

Witaminę D ludzka skóra produkuje pod wypływem promieni słońca, jednak w okresie jesienno-zimowym lub u osób z osteoporozą konieczne może okazać się przyjmowanie tego składnika w postaci leków lub suplementów diety. Dawkę powinien ustalić lekarz na podstawie wyników badań z krwi.[2,3,7]

Jak zapobiec osteoporozie?

Zdrowy styl życia pomaga zapobiec rozwojowi osteoporozy. Kości wzmacnia regularna aktywność fizyczna (co najmniej 2,5 godziny ćwiczeń tygodniowo) oraz dieta bogata w wapń i witaminę D. Ważne jest także rzucenie palenia i ograniczenie spożycia alkoholu.

Osoby szczególnie narażone na rozwój osteoporozy, np. kobiety po menopauzie, mogą porozmawiać na temat profilaktyki osteoporozy ze swoim lekarzem. Może on zlecić wykonanie odpowiednich badań diagnostycznych.[2,6] 

Wykaz źródeł

1  NIH: Osteoporosis. 2022 [dostęp 02.12.2024]
2  NHS: Osteoporosis 2022 [dostęp 02.212.2024]
3  Kanis JA et al.: European guidance for the diagnosis and management of osteoporosis in
postmenopausal women. Osteoporos Int. 2019 Jan;30(1):3-44 Epub 2018 Oct 15. Erratum in:
Osteoporos Int. 2020 Jan;31(1):209.. Erratum in: Osteoporos Int. 2020 Apr;31(4):801.
4  Yu EW: Screening for osteoporosis in postmenopausal women and men. UpToDate 2024 [dostęp
02.12.2024]
5  Rosen H, Drake MT: Clinical manifestations, diagnosis, and evaluation of osteoporosis in
postmenopausal women. UpToDate 2024 [dostęp 02.12.2024]
6  Głuszko P et al.: Zalecenia postępowania diagnostycznego i leczniczego w osteoporozie w Polsce.
Aktualizacja 2022. Endokrynologia Polska ISSN 0423–104X, e-ISSN 2299–8306
7  Jarosz M et. al.: Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie. Narodowy Instytut Zdrowia
Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, 2020